Staking là gì? 6 bước Staking cơ bản cho người mới bắt đầu

1. Staking là gì?

Staking là quá trình mà các chủ sở hữu token đặt cược hoặc khoá số lượng token của họ trong một ví hoặc một hợp đồng thông minh nhất định trên một blockchain. Mục tiêu của việc staking là hỗ trợ hoạt động của mạng lưới blockchain và nhận phần thưởng tương ứng.

Cụ thể, khi một người dùng tham gia vào quá trình staking, họ sẽ chuyển số lượng token của mình vào một địa chỉ cụ thể trên blockchain, thường là một hợp đồng thông minh. Các token này sẽ được "khoá" trong thời gian nhất định và được sử dụng để hỗ trợ các chức năng của mạng lưới, chẳng hạn như xác nhận giao dịch và bảo vệ mạng lưới khỏi các cuộc tấn công.

Trong quá trình này, người tham gia vào staking thường sẽ nhận được phần thưởng, được phân phối dựa trên số lượng token họ đã staking và thời gian họ đã tham gia vào quá trình này. Phần thưởng này có thể được trả bằng token mới được tạo ra hoặc token sẵn có trên mạng lưới blockchain, tùy thuộc vào cơ chế kinh tế của từng dự án. Staking là một phần quan trọng của việc đảm bảo tính an toàn và ổn định cho các blockchain và thường được coi là một cách để tạo ra thu nhập thụ động từ việc sở hữu token.

2. Các cơ chế staking phổ biến

Có nhiều cơ chế staking khác nhau mà các blockchain có thể triển khai để khuyến khích người dùng tham gia vào quá trình staking và hỗ trợ hoạt động của mạng lưới. Dưới đây là một số cơ chế staking phổ biến:

2.1. Proof of Stake (PoS)

Proof of Stake là một cơ chế staking phổ biến nhất. Trong PoS, người dùng đặt cược số lượng token của họ trong một ví hoặc hợp đồng thông minh nhất định. Người dùng được chọn để tạo block và xác nhận giao dịch dựa trên số lượng token họ đang staking. Phần thưởng được phân phối dựa trên hoạt động này.

2.2. Delegated Proof of Stake (DPoS)

DPoS tương tự như PoS, nhưng thay vì người dùng đặt cược token của họ trực tiếp, họ có thể bầu cho các nhà cung cấp dịch vụ (validator) để thực hiện staking thay mặt. Các validator này được chọn bởi cộng đồng và nhận phần thưởng từ hoạt động staking.

2.3. Liquid Proof of Stake (LPoS)

LPoS cho phép các nhà đầu tư staking token của mình mà không cần phải rút khỏi ví của họ. Điều này giúp tạo ra sự linh hoạt cho người dùng trong việc sử dụng token trong khi vẫn tham gia vào hoạt động staking.

2.4. Masternode Proof of Stake (MPoS)

Bằng cách cam kết một số lượng lớn tiền ảo vào mạng lưới thông qua masternodes, các nhà đầu tư có thể nhận được đặc quyền và phần thưởng lớn hơn so với cơ chế PoS thông thường.

Khi một masternode thực hiện Staking một số lượng đáng kể tiền ảo, họ có thể nhận được phần thưởng cố định định kỳ và có thể nhận được phần thưởng lên đến 45% hoặc nhiều hơn tùy thuộc vào cấu hình cụ thể của mạng lưới. Điều này tạo ra một cơ hội hấp dẫn cho các nhà đầu tư có vốn lớn muốn tham gia vào hoạt động staking để tạo ra thu nhập.

3. Các mô hình Staking chính

3.1. Staking as validator

Staking as validator là việc sử dụng một số lượng token cụ thể để đóng góp vào việc xác minh giao dịch và vận hành của blockchain, đồng thời nhận phần thưởng tương ứng. Trong vai trò này, người dùng đóng vai trò như là một "người xác thực" của mạng lưới, giúp bảo vệ tính toàn vẹn và an ninh của blockchain.

Ethereum là một ví dụ cho phép người dùng staking trực tiếp vào mạng lưới bằng cách đặt cược số lượng token của họ. Những người dùng này có thể tham gia vào quá trình xác minh giao dịch và tạo block mới trên mạng lưới Ethereum, và sau đó nhận được phần thưởng dưới dạng ETH hoặc các token khác.

Vai trò của người dùng staking as validator ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình vận hành và bảo mật của blockchain, vì họ chịu trách nhiệm trong việc xác minh giao dịch và đảm bảo rằng mạng lưới hoạt động một cách trung thực và hiệu quả.

3.2. Delegated staking

Delegated staking là một hình thức tham gia vào quá trình staking mà người dùng gửi token của họ vào ví của một nhóm phát triển dự án hoặc các nhà vận hành masternode để nhận lợi nhuận định kỳ mà không cần tham gia trực tiếp vào các hoạt động như xác minh giao dịch hay tạo block mới trên mạng lưới. Mặc dù không tham gia trực tiếp, nhưng việc gửi token vào một địa chỉ được ủy quyền vẫn được coi là một hình thức của staking.

Trong hình thức này, người dùng chọn gửi token của mình cho một bên thứ ba, thường là một nhóm phát triển dự án hoặc một dịch vụ staking, để tham gia vào quá trình staking.

Một ví dụ rõ ràng cho hình thức này là Casper Network, một blockchain có cơ chế staking được gọi là "delegated staking", nơi các nhà đầu tư có thể gửi token của họ vào các ví được ủy quyền để nhận phần thưởng từ việc staking. Điều này tạo ra một cơ hội hấp dẫn cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ muốn tham gia vào staking mà không cần phải có kiến thức kỹ thuật sâu và không cần phải vận hành các node hoặc masternode mạng lưới.

3.3. CEX staking

Với sự tăng cường sự phổ biến của staking, ngày càng nhiều sàn giao dịch crypto tập trung (CEX) đang cung cấp dịch vụ staking cho người dùng. Điều này cho phép người dùng stake các loại token của mình trực tiếp trên các sàn giao dịch như Binance, ByBit, OKX và nhiều sàn khác.

Để sử dụng CEX để staking, bạn cần sử dụng nền tảng của sàn như một ví để lưu trữ token của mình. Tuy cách này đơn giản nhưng cũng đi kèm với một số hạn chế, đặc biệt là độ tin cậy vào việc giữ an toàn cho tài sản của bạn trên các sàn giao dịch. Nếu CEX gặp sự cố như bị hack hoặc phá sản, có khả năng bạn sẽ mất tài sản của mình.

Việc sử dụng một CEX để thực hiện staking có thể phù hợp hoặc không phù hợp tùy thuộc vào hoàn cảnh và sở thích cá nhân của bạn. Nếu bạn chấp nhận được mức độ rủi ro, việc sử dụng một CEX có thể là một cách thuận tiện để lưu trữ giá trị của tài sản crypto của bạn. Tuy nhiên, việc này cũng đòi hỏi bạn phải cân nhắc kỹ lưỡng về các rủi ro và cân nhắc tùy theo tình hình thị trường và tính chất của dự án staking mà bạn quan tâm.

3.4. Liquid staking

Liquid staking là một phương pháp mà người dùng có thể stake một loại tài sản nhất định để nhận được một token đại diện tương đương theo tỷ lệ 1:1.

Ví dụ, khi một người dùng stake ETH trên một nền tảng như Lido, họ nhận được stETH tương đương, và sau đó Lido uỷ quyền ETH của họ cho một số lượng lớn các validator.

Các lợi ích của liquid staking là tăng cường thanh khoản cho tài sản đang staking, cung cấp cơ hội để kiếm lãi suất từ các dịch vụ tài chính phi tập trung (DeFi), và tạo ra sự linh hoạt cho người dùng để chuyển đổi hoặc bán token đại diện khi cần thiết để giảm thiểu rủi ro trong môi trường thị trường biến động.

Ngoài ra, liquid staking giảm thiểu rủi ro khi validator gặp sự cố bằng cách phân phối việc uỷ quyền token cho nhiều validator và sử dụng quỹ bảo hiểm để bảo vệ người dùng và đền bù cho họ trong trường hợp cần thiết.

3.5. Re-Staking

Re-Staking đại diện cho một phương thức tiên tiến nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến sự tập trung trong mạng lưới ứng dụng MEV-Boost. EigenLayer, là một dự án tiên phong trong việc triển khai Re-Staking, đặt mục tiêu vào việc trừng phạt các node hoạt động không đúng và đồng thời đảm bảo rằng chúng vẫn có lợi ích từ MEV.

Cơ chế hoạt động của Re-Staking được thiết lập trên việc người dùng stake ETH, mà các validator sử dụng để vận hành mạng và thực hiện các nhiệm vụ bảo mật như oracle, data availability, cũng như triển khai các sidechain hoặc rollup.

Re-Staking không chỉ giảm thiểu rủi ro mạng lưới phụ thuộc vào MEV-Boost, mà còn cân nhắc lợi ích từ MEV và mức độ an toàn của hệ thống. Bằng cách này, nó tạo điều kiện cho việc sử dụng lại nguồn vốn Ethereum và có thể kích thích nhu cầu mua thêm ETH để stake. Tuy nhiên, như mọi giải pháp công nghệ khác, Re-Staking vẫn mang theo những rủi ro liên quan đến hiệu quả hoạt động, sự tập trung quyền lực, và đảm bảo an toàn cho mô hình mới này.

4. Lợi ích và rủi ro của Staking

4.1. Lợi ích

Loại bỏ sự phụ thuộc vào phần cứng cao cấp: Trong cơ chế đồng thuận Proof of Stake (PoS), việc xác nhận và thực hiện các giao dịch không còn phụ thuộc nhiều vào sức mạnh xử lý của phần cứng máy tính cao cấp như trong Proof of Work (PoW). Điều này làm giảm đáng kể chi phí vận hành mạng và tạo điều kiện cho nhiều người tham gia.

Tham gia vào xác nhận giao dịch: Các nhà đầu tư và người dùng có thể tham gia vào việc xác nhận giao dịch trên mạng thông qua việc staking token. Họ nhận được phần thưởng dựa trên số lượng token họ stake và thời gian họ giữ chúng trong hệ thống, tạo ra một cơ hội kiếm thu nhập từ việc giữ và tham gia vào quy trình đồng thuận.

Bảo toàn giá trị của tài sản: Các token được stake thường được khóa trong một khoảng thời gian nhất định. Điều này giúp bảo toàn giá trị của tài sản trong thời gian này, giảm bớt rủi ro từ các biến động giá thị trường ngắn hạn và tạo ra một nguồn thu nhập ổn định cho các nhà đầu tư.

Thân thiện với môi trường và tiết kiệm năng lượng: So với PoW, PoS tiêu thụ ít năng lượng hơn và ít gây ra các vấn đề về môi trường. Việc này làm giảm bớt áp lực lên nguồn năng lượng và có thể giúp giảm đi tác động tiêu cực đến môi trường.

Giảm thiểu rủi ro tấn công 51%: Trong một mạng PoS, để tấn công thành công mạng, một kẻ tấn công phải kiểm soát hơn 50% số lượng token được stake, điều này khó thực hiện hơn so với PoW. Do đó, PoS giúp tăng cường tính an toàn và ổn định của hệ thống.

4.2. Rủi ro

Thời gian khóa: Một số dự án yêu cầu token phải được stake trong thời gian dài và không thể rút ra trước khi kỳ hạn khóa kết thúc. Điều này có thể gây ra sự bất tiện và ảnh hưởng đến tính linh hoạt của tài sản.

Thời gian nhận thưởng lâu: Một số dự án có thể mất thời gian xử lý và trả thưởng cho các nhà đầu tư, làm giảm tính hấp dẫn của việc tham gia staking.

Rủi ro từ validator: Sự đảm bảo tính đáng tin cậy của các nhà xác nhận giao dịch (validator) là quan trọng. Nếu validator mắc lỗi hoặc có hành vi không đúng đắn, điều này có thể tạo ra rủi ro cho các nhà đầu tư.

Nguy cơ bị hack: Có khả năng tài khoản staking của bạn có thể bị hack, dẫn đến mất mát tài sản nghiêm trọng.

Biến động thị trường crypto: Thị trường crypto luôn biến động, và sự thay đổi giá có thể ảnh hưởng đến giá trị của token bạn stake. Sự giảm giá có thể gây mất mát lớn cho bạn trong thời gian ngắn.

5. Hướng dẫn các bước Staking cơ bản cho beginner

Dưới đây là hướng dẫn các bước cơ bản để bắt đầu tham gia staking cho người mới bắt đầu:

Bước 1: Chọn một dự án Staking

• Tìm hiểu về các dự án blockchain hỗ trợ staking. Một số dự án phổ biến bao gồm Ethereum 2.0, Cardano, Polkadot, Solana, và Cosmos, giữa nhiều dự án khác.
• Đánh giá các yếu tố như tỷ lệ lợi nhuận, yêu cầu tối thiểu cho việc staking, tính minh bạch và an toàn của mạng lưới.

Bước 2: Chuẩn bị ví tiền

• Tải xuống và cài đặt một ví tiền hỗ trợ staking cho dự án bạn chọn. Ví thường được cung cấp bởi các dự án hoặc bên thứ ba.
• Tạo ví mới hoặc nhập khóa riêng tư của bạn vào ví nếu bạn đã có một ví tiền.

Bước 3: Mua Token

• Mua các token của dự án bạn chọn từ sàn giao dịch crypto uy tín như Binance, Coinbase, hoặc Kraken.
• Chuyển token từ sàn giao dịch vào ví của bạn. Hãy chắc chắn rằng bạn chọn đúng địa chỉ ví và lưu trữ khóa riêng tư của mình an toàn.

Bước 4: Chọn Validator hoặc nhóm Validator

• Mở ví của bạn và chọn tính năng staking.
• Chọn một validator hoặc nhóm validator để ủy quyền token của bạn. Xem xét các yếu tố như tỷ lệ phí, hiệu suất, và sự minh bạch của validator.

Bước 5: Gửi Token để Staking

• Chọn số lượng token bạn muốn stake và thực hiện giao dịch.
• Đợi cho giao dịch được xác nhận và chờ đợi đến khi token của bạn được thêm vào pool staking.

Bước 6: Theo dõi và thu nhập phần thưởng

• Theo dõi tình trạng staking của bạn thông qua giao diện ví hoặc các công cụ khác như Etherscan cho Ethereum.
• Thu thập phần thưởng từ staking định kỳ. Thưởng thường được trả về vào ví của bạn trong thời gian cố định.

Lưu Ý:

• Luôn lưu trữ khóa riêng tư của bạn an toàn và không chia sẻ với bất kỳ ai.
• Luôn thực hiện nghiên cứu cẩn thận trước khi chọn dự án staking và validator.
• Cân nhắc các yếu tố như rủi ro và lợi ích trước khi quyết định tham gia staking.

6. FAQs

Q1: Tôi cần có bao nhiêu token để tham gia staking?

Số lượng token cần thiết để tham gia staking phụ thuộc vào dự án blockchain cụ thể mà bạn quan tâm. Mỗi dự án có các yêu cầu tối thiểu khác nhau cho việc stake.

Q2: Làm thế nào để chọn một nhóm validator?

Khi chọn một nhóm validator, hãy xem xét các yếu tố như tỷ lệ phí, hiệu suất của nhóm, lịch sử hoạt động và độ minh bạch của họ trong quá trình vận hành mạng lưới.

Q3: Tôi có thể rút tiền từ staking bất cứ lúc nào không?

Thời gian rút tiền từ staking có thể khác nhau tùy thuộc vào dự án blockchain bạn tham gia. Một số dự án cho phép rút tiền bất cứ lúc nào trong khi các dự án khác có thể áp đặt một thời gian khóa.

7. Kết luận

Đọc thêm:

• 5 tips lựa chọn Validator có lợi nhuận cao khi Staking
• Rocket Pool là gì? Tìm hiểu về dự án Rocket Pool
• Ethereum Shanghai Upgrade là gì?