Lagrange là gì? Dự án xác minh kết quả AI bằng ZK

1. Lagrange là gì?

Lagrange là một hạ tầng ZK (Zero-Knowledge) mô-đun, cung cấp khả năng chứng minh phi tập trung cho các ứng dụng Web3 và AI. Đây là dự án AVS đầu tiên được triển khai trên EigenLayer, tận dụng cơ chế restaking của Ethereum để tạo ra một hệ sinh thái prover bảo mật, mở rộng quy mô không giới hạn.

Tầm nhìn của Lagrange là trở thành một “universal prover” – bộ máy xác minh vạn năng, có thể cung cấp bằng chứng tin cậy cho mọi nhu cầu: từ truy vấn dữ liệu blockchain phức tạp đến xác minh kết quả của mô hình AI (zkML).

2. Đặc điểm nổi bật của dự án Lagrange

Điểm nổi bật nhất khiến Lagrange khác biệt trên thị trường chính là việc xây dựng một mạng lưới ZK Prover hoàn toàn phi tập trung, vận hành theo kiến trúc modular – dạng mô-đun linh hoạt. Kiến trúc này cho phép hệ thống mở rộng theo chiều ngang, không gặp phải giới hạn quy mô hay tắc nghẽn tại một điểm trung tâm như ở các giải pháp truyền thống.

Thay vì dựa vào một điểm truy cập duy nhất (single gateway) dễ gây nghẽn mạng và khó thích ứng với nhu cầu ngày càng tăng, Lagrange chia nhỏ thành các subnet độc lập, mỗi subnet hoạt động như một mạng con prover chuyên biệt. Tất cả được kết nối thành một hệ sinh thái có thể vận hành song song, nhờ đó tăng đáng kể hiệu suất tạo bằng chứng ZK (Zero-Knowledge Proof) ở quy mô lớn.

Kiến trúc này đặc biệt phù hợp với các hệ sinh thái blockchain đang tăng trưởng nhanh như Rollups, dApps, hoặc mô hình AI tích hợp Web3, bởi tính linh hoạt, khả năng tích hợp dễ dàng và tiềm năng mở rộng vượt trội.

3. Mô hình hoạt động chi tiết

3.1. ZK Prover Network

Đây là mạng lưới phi tập trung bao gồm hơn 85 operator đang chạy trên EigenLayer. Vai trò chính của mạng lưới là tiếp nhận và xử lý yêu cầu tạo bằng chứng ZK từ các ứng dụng khác nhau.

Kiến trúc được thiết kế theo dạng modular, với mỗi prover subnet chuyên thực hiện các loại nhiệm vụ chứng minh cụ thể. Các subnet này có thể hoạt động độc lập nhưng vẫn kết nối với nhau để chia sẻ tài nguyên và tối ưu hóa quy trình tính toán. Việc phân phối tài nguyên được điều hành thông qua cơ chế có tên là DARA (Double Auction Resource Allocation) – một hệ thống đấu giá kép giúp đảm bảo sự cân bằng lợi ích giữa bên yêu cầu bằng chứng và bên cung cấp năng lực tính toán, đồng thời hạn chế gian lận và thao túng.

3.2. ZK Coprocessor

Đây là công cụ cốt lõi cho phép thực hiện truy vấn SQL phức tạp trên dữ liệu blockchain, đi kèm với khả năng tạo ra bằng chứng có thể xác minh. Dữ liệu on-chain được thu thập, lập chỉ mục và tổ chức lại thành các bảng dữ liệu tối ưu cho quá trình chứng minh bằng ZK.

Mọi truy vấn sẽ được xử lý bằng mô hình zkMapReduce, cho phép phân chia công việc thành nhiều phần nhỏ và xử lý song song, từ đó rút ngắn thời gian tạo bằng chứng và cải thiện hiệu suất. Kết quả sau khi xử lý không chỉ có thể được sử dụng trong các smart contract nội bộ mà còn có thể xác minh trực tiếp trên nhiều blockchain khác nhau mà không cần đến cầu nối truyền thống.

3.3. DeepProve – Giải pháp zkML sẵn sàng sản xuất

DeepProve là một mô-đun quan trọng trong hệ sinh thái Lagrange, cho phép xác minh kết quả của các mô hình học máy (AI) bằng chứng ZK một cách nhanh chóng và chính xác. Đây là bước tiến quan trọng trong việc tăng tính minh bạch và đáng tin cậy cho các ứng dụng AI trong môi trường blockchain, đặc biệt là khi các mô hình này ngày càng trở nên “hộp đen”.

Với DeepProve, người dùng hoặc các smart contract có thể đảm bảo rằng kết quả được tạo ra bởi AI là chính xác, không bị chỉnh sửa hoặc giả mạo, giúp tạo nền tảng cho các ứng dụng AI đáng tin cậy trong tài chính, y tế, pháp luật và nhiều lĩnh vực khác.

4. Tokenomics

Ticker: LA
Blockchain: Ethereum, Arbitrum, Base, Optimism, Polygon, Solana, Scroll, Gnosis
Tổng cung: 1.000.000.000 LA
Cung lưu thông: 193.000.000 LA
Contract: 0x22CAc0e6A1465F043428e8AeF737b3cb09D0eEDa

Phân bổ:

Nhà đầu tư: 18,54%
Tổ chức: 11,3%
Cộng đồng & hệ sinh thái: 34,78%
Người đóng góp: 25,39%
Airdrop: 10%

5. Lộ trình phát triển

Q3/2024: Ra mắt Testnet ZK Coprocessor
Q4/2024: Triển khai State Committees
Q1/2025: Ra mắt Mainnet ZK Prover
Q2/2025: Airdrop token LA
Q3/2025: Mở rộng tính năng zkML DeepProve
Q4/2025: Tích hợp Cross-chain Queries

6. Đội ngũ team

Ismael Hishon-Rezaizadeh (CEO): Từng làm tại John Hancock, Renegade Partners.
Kashish Shah (Founding Engineer): Cựu kỹ sư tại AWS.
Andrus S: Kỹ sư blockchain kỳ cựu tại Kraken và Nym.

7. Nhà đầu tư

Dự án đã kêu gọi được $17.2M từ một số quỹ đầu tư lớn trong thị trường như Founders Fund, 1kx, Maven 11 Capital,...

8. Kết luận

Lagrange không chỉ là một dự án ZK thông thường. Với khả năng chứng minh kết quả AI, truy vấn dữ liệu blockchain như cơ sở dữ liệu SQL, kết hợp zkML và mạng prover modular, Lagrange đang mở ra một thế hệ mới của Web3 minh bạch và có thể xác minh được.

Khi AI ngày càng "mờ ảo" và dữ liệu cross-chain phức tạp hơn, việc có một bộ máy xác minh đáng tin như Lagrange là điều không thể thiếu trong kỷ nguyên Web3.

Đọc thêm: