Account Abstraction là gì? Công nghệ giúp user tiến vào Web3

1. Account Abstraction là gì?

1.1. Account Abstraction là gì?

Account Abstraction là ví hợp đồng thông minh (Smart contract wallet) cho phép người dùng toàn quyền tuỳ chỉnh cơ chế bảo mật ví hoặc trải nghiệm sử dụng theo mong muốn cá nhân. Điều này giúp các tài khoản trở nên linh hoạt hơn, phù hợp với nhiều nhu cầu sử dụng trong các hệ sinh thái blockchain.

Smart contract là những điều khoản đã được thiết lập được xây dựng trên blockchain, giúp thực thi những hành động và nguyên tắc nhất định.

1.2. Lịch sử ra đời của Account Abstraction

Khái niệm Account Abstraction không phải là mới, nhưng chỉ trong những năm gần đây, với sự phát triển mạnh mẽ của DeFi và NFT, nó mới bắt đầu thu hút được sự quan tâm lớn từ cộng đồng. Ý tưởng ban đầu của AA xuất hiện từ nhu cầu làm cho blockchain trở nên dễ tiếp cận và thân thiện hơn với người dùng phổ thông, khi mà các cơ chế hiện tại như private key (khóa cá nhân) quá phức tạp đối với đa số người dùng.

Ethereum là một trong những nền tảng blockchain tiên phong trong việc phát triển Account Abstraction, thông qua các đề xuất cải tiến như EIP-4337. Mục tiêu chính của Ethereum khi thúc đẩy AA là giảm thiểu rủi ro về bảo mật, đơn giản hóa trải nghiệm người dùng và tăng cường khả năng mở rộng của mạng lưới.

1.3. Đặc điểm của Account Abstraction

Account Abstraction có tính năng kết hợp của ví hiện tại (như ví Metamask, TrustWallet) và hợp đồng thông minh (Smart contract). Chúng ta có thể gọi tắt là Contract Account.

Bạn có thể hiểu đơn giản rằng ví Account Abstraction sẽ giúp bạn đi vào thị trường Web3 với trải nghiệm ngang tầm web2: đơn giản, thuận tiện và an toàn.

Những vấn đề phát sinh với ví hiện tại (Metamask, TrustWallet…):

Để tạo một tài khoản ví hiện tại, người dùng cần lưu trữ hoặc ghi nhớ một private key 16 kí tự hoặc 12 từ seedphrase.
Nếu người dùng mất private key/seedphrase, họ sẽ vĩnh viễn mất đi tài khoản, không thể khôi phục bằng bất cứ cách nào.
Nếu những kẻ trộm có được private key, chúng có thể truy cập vào ví của bạn ngay lập tức.

Với Account Abstraction (ví AA), người dùng có thể khám phá những tiện ích sau:

*Các giao dịch được nhóm lại khi gửi đi sử dụng ví Account Abstraction*

Tự tạo ra những cơ chế bảo mật “cá nhân” của riêng mình, tuỳ theo sự tiện dụng mà mỗi cá nhân ưu tiên.
Khôi phục tài khoản khi mất private key.
Chia sẻ thông tin bảo mật tài khoản qua các thiết bị mà không sợ bị đánh cắp thông tin.
Trả phí gas cho ai đó hoặc ai đó có thể trả phí gas cho bạn.
Nhóm các giao dịch lại để đồng loạt thực thi chỉ trong một lần thực hiện.
Cải thiện trải nghiệm người dùng sang một đẳng cấp hoàn toàn khác biệt.

2. Thực trạng lưu trữ tiền điện tử hiện nay? Tại sao ví Account Abstraction là cần thiết?

2.1. Thực trạng

Hiện tại, để tham gia vào thị trường crypto (web3) và khởi tạo giao dịch, hay tương tác với các ứng dụng web3, mỗi người dùng sẽ cần phải tạo một ví Metamask hay Trustwallet… Những loại ví này được gọi là EOA (Externally Owned Account).

Sở hữu một EOA đồng nghĩa với việc bạn gần ghi nhớ hoặc lưu trữ private key hoặc một dãy các cụm từ seed phrase.

Với dòng chữ và số ngẫu nhiên không quy tắc, việc một cá nhân có thể ghi nhớ hay lưu trữ an toàn là rất khó khăn. Trên thực tế, việc đánh mất private key là có thể xảy ra.

Nếu người dùng mất private key, họ sẽ mất vĩnh viễn EOA đó của mình. Đây là một trong những lí do thị trường web3 sẽ chưa để đi đến mass adoption được.

Đặc biệt là tại thời điểm hiện tại, khi Ethereum đã chính thức chuyển qua cơ chế Proof of Stake, và hàng loạt các dự án L2 được ra mắt, nhằm mục tiêu giúp Ethereum tăng cường khả năng mở rộng. Về mặt cơ sở hạ tầng, dường như Ethereum đã tương đối sẵn sàng.

Một giải pháp cải thiện trải nghiệm người dùng (UX) cần được triển khai để đón đầu hàng trăm triệu người dùng trong thời gian tới.

2.2. Account Abstraction cải thiện điều này thế nào?

Với các vấn đề mà EOA đang gặp phải, Account Abstraction mang đến những giải pháp tương đối linh hoạt. Hãy vận dụng sự sáng tạo của cá nhân để thiết lập phương án bảo mật cho ví của bạn nhé.

Một số phương án mà AA có thể thực hiện:

Cho phép cấp quyền đa chữ kí (Multi-sig): Với AA, chủ sở hữu ví có thể cài đặt chức năng yêu cầu ít nhất 3/5 chữ kí cho một giao dịch vượt ngưỡng 10 000 USD (ví dụ). Chữ kí này là chữ kí của người nhà hoặc những cá nhân tin cậy đã được chủ sở hữu ví cài đặt trước.
Đóng băng tài khoản (freeze account): Nếu thiết bị mà chủ sở hữu địa chỉ ví bị thất lạc hoặc đánh cắp, họ có thể khoá tài khoản tại thiết bị đó, từ đó bảo vệ tài sản người dùng.
Khôi phục tài khoản (recover account): Để phòng trường hợp bạn quên mật khẩu, bạn có thể cài đặt trước rằng tài khoản của bạn cho phép cấp quyền cho thiết bị mới hoặc cho phép quyền truy cập lại.
Cài đặt giới hạn giá trị giao dịch (preset limit): Chủ sở hữu ví có thể đặt ra ngưỡng giao dịch hàng ngày. Nếu tên trộm nào đó có thể truy cập ví, anh ta cũng sẽ không thể rút toàn bộ tiền ngay lập tức, giúp bạn có thời gian phát hiện và đóng băng tài khoản kịp thời.
Tạo các địa chỉ ví Whitelist: Bạn có thể chỉ cho phép gửi tiền đến một số địa chỉ ví nhất định mà bạn chắc chắn rằng, địa chỉ này là an toàn. Khi đó, nếu tài khoản của bạn bị trộm, anh ta cũng không thể gửi tiền đi đến các địa chỉ ví lạ.
….

Nhìn chung, Account Abstraction không chỉ cải thiện trải nghiệm người dùng ví Web3, mà còn tăng cường nhiều lớp bảo mật, giúp việc “tự giữ tiền” của bạn trở nên mượt mà và an toàn hơn.

Account Abstraction trở nên quan trọng hơn trong giai đoạn các sàn tập trung CEX đang đối mặt với nguy cơ bankrun cận kề, ví dụ như giai đoạn FTX phá sản.

Tại thời điểm đó, người dùng không thấy an toàn khi lưu trữ tiền trong sàn tập trung nhưng cũng đối mặt với nỗi sợ tự trữ tiền vì nguy cơ mất trắng luôn trực chờ.

Có lẽ với những ai đã ở trong thị trường lâu năm, việc mất 1 hoặc một vài private key không còn xa lạ gì. Điều đó sẽ không xảy ra nếu sử dụng ví Account Abstraction.

3. Ethereum sẽ không hỗ trợ ví Account Abstraction?

Việc Ethereum hỗ trợ Account Abstraction là cực kì quan trọng vì hiện tại, số lượng người dùng và ứng dụng trong hệ sinh thái Ethereum đang đông đảo nhất. Việc ứng dụng Account Abstraction tại Ethereum sẽ mở ra một kỉ nguyên mới trong việc khiến Web3 trở nên thân thiện hơn với người dùng phổ thông.

Trên thực tế, Account Abstraction đã được đưa vào thảo luận kể từ năm 2016 và được đề xuất tại EIP năm 2017. EIP là Đề Xuất Cải Tiến Ethereum (Ethereum Improvement Proposal).

Tính đến thời điểm hiện tại, có đến 3 đề xuất có đề cập đến việc tích hợp Account Abstraction bao gồm: EIP2938, EIP3074 và EIP4337. Tuy nhiên, việc thực hiện không hề dễ dàng mà đòi hỏi nhiều thay đổi sâu trong kĩ thuật của mạng Ethereum.

Đó là lí do vì sao AA đến giờ chưa được đưa vào Ethereum, mà sẽ xuất phát từ những giao thức L2 trước. Cụ thể, 2 giao thức được xây ra có hỗ trợ AA bao gồm: zkSync và Starknet.

Về mặt kĩ thuật, việc xây dựng AA giữa hai Layer 2 là zkSync và Starknet khá khác biệt, bao gồm các điểm sau:

zkSync là EVM compatible trong khi Starknet thì không.
Ngôn ngữ xây dựng trên zkSync là Solidity, trong khi Starknet là Cairo.

Dù vậy, về mặt bản chất, Account Abstraction là tài khoản thông minh và trải nghiệm AA sẽ không khác biệt gì đối với người dùng sản phẩm của 2 hệ sinh thái.

Về EIP4337:

EIP4337 là đề xuất gần đây nhất trong việc đưa Account Abstraction đến với Ethereum. Dựa trên đề xuất này, Ethereum sẽ không cần phải thay đổi bất cứ tính chất nào trong “lõi” kĩ thuật của giao thức nữa (hay lớp đồng thuận - consensus layer), mà sự thay đổi sẽ diễn ra ở các lớp phía trên (Layer 2..).

Trong đó, người dùng sẽ gửi các giao dịch (gọi là object) đến một mempool riêng biệt. Sau đó, các bundler sẽ gói các giao dịch (object) đó lại, tạo một lệnh call đến với một hợp đồng thông minh và nhóm giao dịch đó sẽ được duyệt vào các blocks.

Quy trình ứng dụng đề xuất này tương đối phức tạp, mọi người có thể tham khao tại đường link này.

4. Các sản phẩm ứng dụng ví Account Abstraction là gì?

Ví AA đang là một trong những sự lựa chọn đáng suy ngẫm của các cá nhân hoạt động trong web3 nhờ các đặc tính hữu ích mà loại ví này mang lại. Hãy cùng Theblock101 điểm qua 3 cái tên nổi bật trong ngách này.

4.1. ArgentX

ArgentX là ví trình duyệt tiện ích giúp người dùng truy cập các ứng dụng trong hệ sinh thái Zksync và Starknet, được đầu tư và hỗ trợ phát triển bởi Paradigm, Index Ventures và Creandum.

Tiện ích của ArgentX bao gồm:

Gửi và nhận ETH cùng các loại token ERC20 khác.
Mint, xem và lưu trữ NFT trong hệ sinh thái Starknet và Zksync.

Là một trong những ví đi đầu trong việc ứng dụng các đặc điểm của ví AA, ArgentX đã nâng cấp trải nghiệm dùng ví của người dùng và giới thiệu nhiều khái niệm mới mẻ, bao gồm:

Người dùng không cần lưu giữ private key
Nhóm hàng loạt giao dịch lại với nhau và chỉ cần gửi 1 lần duy nhất với chức năng multical.
Chức năng Argent Shield, cho phép nâng cấp bảo mật 2FA cho ví, hiện tại có sẵn cho người dùng máy tính để bàn. Sử dụng 2FA, nếu seedphrase có bị đánh cắp, người dùng vẫn có thể cài đặt mail là bảo mật lớp 2 cho ví.
… Nhiều ứng dụng khác đang được phát triển bởi đội ngũ ArgentX.

ArgentX là một trong những ứng dụng đi đầu trong làn sóng AA đang tới. Bạn có thể tham gia sử dụng sản phẩm để có cơ hội nhận được phần thưởng retro hoặc airdrop của dự án tại đường link này.

4.2. Ví Metamask

*Metamask xây dựng sản phẩm Metamask Snaps đón đầu xu hướng ví AA*

Là “người khổng lồ” trong thị trường web3 với hàng chục triệu người sử dụng ví, Metamask cho rằng AA chính là tương lai, là cánh cửa đón hàng trăm triệu người dùng vào thế giới web3.

Vì vậy, Metamask đã giới thiệu sản phẩm Metamask Snaps, cho phép các nhà phát triển xây dựng hàng loạt các tính năng tuỳ chỉnh nên hạ tầng của Metamask.

Tuy nhiên, tại thời điểm hiện tại, Metamask hiện vẫn là 1 EOA truyền thống, nếu Metamask không nhanh chóng trong cuộc đua AA, có thể sẽ phải chia thị phần mạnh cho các ví AA đang nổi lên nhanh chóng. Một trong số đó phải kể đến ví ArgentX hay ví Safe.

Đọc thêm: Hướng dẫn cài đặt và sử dụng ví Metamask.

4.3. Ví Safe

Ví Safe trở nên phổ biến khi giới thiệu tính năng multisig, chức năng yêu cầu 2 private key hoặc nhiều hơn khi xác nhận giao dịch gửi đi.

Ví dụ, để gửi một khoản tiền từ một địa chỉ ví, chủ sở hữu yêu cầu cần có 4/5 chữ kí liên quan để giao dịch được chấp nhận.

Tuy nhiên, là một trong những ví đi đầu trong việc ứng dụng AA, multisig chỉ là một trong những ứng dụng mà ví Safe cung cấp. Các ứng dụng khác bao gồm:

Lên lịch trước (schedule) khi nào giao dịch sẽ được thực hiện
Giới hạn số tiền mỗi giao dịch cho phép thực thi
Phân rõ vai trò của từng ví đối với ví gốc (ứng dụng trong doanh nghiệp)
Sử dụng các token ERC20 để trả phí gas giao dịch (không nhất định phải trả bằng ETH hoặc các coin nền tảng khác nữa)
Nhóm các giao dịch lại để gửi bằng một lần duy nhất
….

*Những gì người ta thấy ở Safe và thực tế*

Trên đây là 3 ví đang và sẽ ứng dụng Account Abstraction (AA) trong việc xây dựng ví web3 ở một trải nghiệm hoàn toàn khác. Ngoài ra, có thể kể đến ví Loopring, Ambire, Sequence…

5. Ưu và nhược điểm của Account Abstraction

5.1. Ưu điểm

Tùy biến và linh hoạt: Với Account Abstraction, người dùng có thể thiết kế tài khoản của họ theo nhu cầu cụ thể, giúp tạo ra các giải pháp bảo mật cao hơn hoặc tích hợp các tính năng phức tạp mà các tài khoản tiêu chuẩn không thể hỗ trợ.
Tăng cường bảo mật: Bằng cách loại bỏ sự phụ thuộc vào một phương pháp xác thực duy nhất, Account Abstraction giúp giảm thiểu rủi ro bảo mật. Ví dụ, nếu một người dùng mất private key của họ, họ có thể thiết kế tài khoản của mình để chấp nhận các phương pháp xác thực thay thế.
Tiện lợi cho người dùng: Người dùng có thể tận dụng Account Abstraction để tạo ra trải nghiệm người dùng mượt mà hơn. Chẳng hạn, họ có thể thiết kế tài khoản để thực hiện các giao dịch tự động dựa trên các điều kiện cụ thể mà không cần sự can thiệp của người dùng.
Hỗ trợ phát triển DApps: Các nhà phát triển có thể tận dụng khả năng tùy biến của Account Abstraction để tạo ra các DApps với các tính năng độc đáo, giúp mở rộng khả năng của các ứng dụng blockchain.

5.2. Nhược điểm

Phức tạp hơn: Với sự linh hoạt đi kèm với độ phức tạp. Người dùng và nhà phát triển cần phải có kiến thức sâu về cách thức hoạt động của blockchain và hợp đồng thông minh để có thể tận dụng tối đa lợi ích của Account Abstraction.
Khả năng phát sinh lỗi cao hơn: Do sự phức tạp trong việc tùy chỉnh các tài khoản và quy tắc giao dịch, nguy cơ phát sinh lỗi hoặc lỗ hổng bảo mật cũng cao hơn. Điều này đòi hỏi phải có các biện pháp kiểm tra và kiểm soát chặt chẽ.
Khó khăn trong việc tiêu chuẩn hóa: Sự tùy biến có thể dẫn đến việc khó khăn trong việc tiêu chuẩn hóa và tích hợp giữa các hệ thống khác nhau trên cùng một blockchain.

6. Thách thức và tương lai của Account Abstraction

Mặc dù Account Abstraction mang lại nhiều tiềm năng, nhưng nó cũng đối mặt với một số thách thức lớn. Một trong những thách thức chính là vấn đề bảo mật, khi mà việc thêm các tính năng tùy chỉnh vào tài khoản có thể tạo ra lỗ hổng bảo mật nếu không được kiểm tra kỹ lưỡng. Ngoài ra, việc triển khai AA cũng yêu cầu sự hợp tác từ nhiều bên trong hệ sinh thái blockchain, bao gồm các nhà phát triển nền tảng, nhà cung cấp dịch vụ ví và người dùng cuối. Điều này có thể gây ra khó khăn trong việc chuẩn hóa và đồng bộ hóa các tính năng.

Trong tương lai, Account Abstraction hứa hẹn sẽ trở thành một phần quan trọng của các hệ sinh thái blockchain, đặc biệt là trong việc cải thiện trải nghiệm người dùng và nâng cao tính linh hoạt của các ứng dụng phi tập trung (dApp). Các nền tảng blockchain như Ethereum, Solana và Polkadot đều đang tích cực nghiên cứu và triển khai AA để mở rộng khả năng của mạng lưới. Những cải tiến trong công nghệ hợp đồng thông minh và các giao thức bảo mật cũng sẽ giúp cho AA trở nên an toàn hơn và dễ tiếp cận hơn với người dùng phổ thông.

7. FAQs

Q1. Account Abstraction có thể áp dụng cho tất cả các blockchain không?

Mặc dù AA có thể áp dụng cho nhiều nền tảng blockchain khác nhau, nhưng không phải tất cả các blockchain đều hỗ trợ tính năng này. Điều này phụ thuộc vào khả năng của từng nền tảng trong việc tích hợp hợp đồng thông minh và các tính năng tùy chỉnh.

Q2. Làm thế nào để tài khoản của tôi an toàn hơn với Account Abstraction?

AA cho phép bạn tùy chỉnh các cơ chế bảo mật, như xác thực đa chữ ký hoặc giới hạn giao dịch, từ đó giúp tài khoản của bạn trở nên an toàn hơn trước các nguy cơ gian lận hoặc tấn công.

Q3. Account Abstraction có phức tạp đối với người dùng không?

Mặc dù AA mang lại nhiều tính năng nâng cao, nhưng mục tiêu chính của nó là giúp trải nghiệm người dùng trở nên dễ dàng và thân thiện hơn. Các ví tiền mã hóa và dApp có thể tích hợp AA mà người dùng không cần hiểu rõ về kỹ thuật.

8. Kết luận

Account Abstraction (ví AA) là không phải một khái niệm mới và xa lạ với người dùng web3. Tuy nhiên, để hiểu hết về những tối ưu mà AA mang lại thì cần thời gian và trải nghiệm nhiều hơn nữa.

Hi vọng bài viết trên đã giúp các bạn phần nào hiểu thêm về ví AA và những ứng dụng thiết thực mà loại ví thông minh này phát triển. Để hiểu hơn về những bước phát triển ví cũng như cơ hội ví AA mang lại, mọi người hãy theo dõi theblock101 nhé.

Đọc thêm