Sui là gì? Toàn cảnh hệ sinh thái Sui blockchain (mới nhất 2024)

1. Sui blockchain là gì?

Sui là blockchain layer-1 được xây dựng dựa trên ngôn ngữ lập trình Move, tập trung vào giải quyết khả năng mở rộng (scalability) và tốc độ của mạng lưới. Điều này đạt được thông qua cấu trúc của SUI với việc sử dụng Byzantine Consistent Broadcast giúp đạt được việc xử lý các giao dịch song song, từ đó sử dụng hiệu quả các tài nguyên và cho phép mở rộng tốc độ khi giao dịch.

Mỗi giao dịch trên SUI sẽ có trình tự như sau:

• Khi người dùng tạo một giao dịch và xác nhận bằng key của mình, giao dịch sẽ được chuyển đến thành tố đầu tiên để kiểm tra tính chân thật.
• Các giao dịch sau đó sẽ được chuyển đến các validator (full node), tại đây các validator sẽ thực hiện kiểm tra về tính hợp lệ và an toàn cũng như chữ ký, sau khi hoàn thành các giao dịch sẽ được ký xác nhận từ validator.
• Tiếp theo người dùng sẽ thu thập phản hồi từ các nhóm validator khác (chiếm 2/3 lượng stake trên Sui) để tạo thành chứng chỉ giao dịch hợp lệ giữa 3 bên: người dùng, validator xác thực giao dịch đó và nhóm validator khác.
• Sau khi có tập hợp các chứng chỉ, người dùng sẽ gửi lại cho toàn bộ các validator để lưu trữ và kiểm tra.
• Validator sẽ kiểm tra toàn bộ những chứng chỉ và execute những nhiệm vụ của mình.
• Sau khi validator kiểm tra và xác nhận tính hợp lệ, người dùng sẽ thu thập những phản hồi này để làm bằng chứng cho giao dịch.
• Cuối cùng Sui hình thành các điểm kiểm tra cho các cam kết đồng thuận, điểm này cũng được sử dụng để điều khiển giao thức cấu hình lại.

Nhìn chung mỗi bộ phận sẽ thực hiện chuyên trách với nhiệm vụ của mình từ đó giúp việc thực thi song song đảm bảo tính khả dụng cũng như cải thiện tốc độ mạng lưới so với các blockchain khác phải sắp xếp các giao dịch theo trình tự.

Ngoài ra, trong thành phành tạo nên Sui Network còn có 2 thành phần quan trọng đó là:

• Nguôn ngữ lập trình Move: Để hiểu rõ cụ thể hơn về toàn bộ cấu trúc của Sui mọi người có thể tham khảo qua bài viết Move language là gì? Điểm đặc biệt của ngôn ngữ lập trình Move.
• Cơ chế đồng thuận Tusk: Sắp xếp và tìm vị trí thứ tự các giao dịch.
• Lớp lưu trữ giao dịch Narwhal: Bảo toàn tính khả dụng của dữ liệu khi được xem xét trong quá trình đồng thuận.

Toàn bộ cấu trúc này giúp Sui Network đạt được các đặc điểm nội bật như:

• Phí gas rẻ và ổn định: 
• TPS cao: 100.000 giao dịch/giây
• Độ trễ thấp: khoảng 3 giây

Tuy nhiên bất kỳ blockchain layer 1 nào muốn phát triển sẽ luôn cần phải có được hệ sinh thái mạnh mẽ bên trong blockchain của mình từ đó mới tạo ra sức hút đối với dự án, người dùng và nhà đầu tư. Để hiểu rõ hệ sinh thái của SUI hiện tại đang có gì chúng ta sẽ cùng đi qua tình hiểu các mảnh ghép hiện tại đã có trên SUI.

2. Hệ sinh thái

Các chỉ số cơ bản về hệ sinh thái của SUI Network:

• TVL: $730m

• Tổng số account tạo mới: 14M (tăng 66k trong vòng 24h).
• Tổng số Transactions: 3,6B
• Tổng số Validator: 106
• Tổng số node: 480
• Tổng số NFT: 38M

• Hiện tại hệ sinh thái của SUI đang có các dự án Defi nổi bật như: Navi Protocol, Cetus, Scallop Lend, Aftermath Finance, Suilend,…

Tuy nhiên, nhìn vào hệ sinh thái của SUI ta có thể thấy không quá thực sự nổi bật về mảng Defi khi TVL của các dự án khá thấp. Các dự án xương sống như Cetus và Navi cũng không quá thực sự nổi bật ở thời điểm hiện tại, đặc biệt khi nhìn vào khối lượng giao dịch trong vòng 23h của sàn Cetus được coi là sàn Dex lớn nhất trên hệ cũng chỉ đạt gần $12m trong vòng 24h.

Đối với mảng NFT và Gaming khi SUI vừa ra mắt cũng đã tạo ra nhiều tiếng vang tuy nhiên ở giai đoạn hiện tại không có quá nhiều sự nổi bật trong hệ đặc biệt là các dự án game được cho là tên tuổi vẫn chưa có bất kỳ động thái nào lớn đối game của mình.

Nhìn vào tỉ lệ giao dịch NFT thông qua TradePort (Marketplace có Volume cao nhất hệ SUI) đang khá thấp chỉ loanh quanh vài chục NFT, nếu so sánh với các hệ sinh thái khác như Aptos thì có thể thấy sức hút các tựa game trên Sui đang khá yếu và không qua nổi bật.

Nhìn chung hệ sinh thái Sui đã khá đầy đủ, các mảnh ghép cơ bản đã xuất hiện đầy đủ với các nhóm dự án như:

• AMM/DEX: Cetus, Kriya DEX, FlowX Finance, DeepBoook, Turbos, BlueMove DEX, Anime Swap, Interrest Protocool.
• Lending & Borrowing: Navi Protocol, Scallop, Suilend.
• Liquid Staking: Haedal Protocol,.
• Stablecoin: Bucket Protocol, Poseidollar,
• Derivatives: Bluefin, Typus Finance, ABEx Finance.
• Yield Farming: Sparkling Finance, Strater, Mole, Sui Pearl, Kai Fiance.
• Wallet: Ngoài ví Sui được phát triển bởi chính Mysten Labs, còn có các dự án khác nữa như: ví Ethos Wallet, Martian, Suiet,….
• GameFi và NFT: Fuddies, DeSuiLabs, Egg, Cosmocadia, SuiFrens,….
• Marketplace: Clutchy, Tradeport, HybperSpace

Nhằm thu hút người dùng đến với hệ sinh thái thì SUI cũng đang tích cực ra mắt các chương trình trong đó lớn nhất là chương trình Sui Overflow với tổng giải thưởng $1m.

Ngoài sự kiện Sui Overflow thì Sui cũng ra mắt Grant riêng dành cho các dự án có thể kêu gọi vốn từ chính Sui Foundation, hiện tại đã có hơn $4,72m được trao cho 86 dự án build trên SUI.

Ngoài ra, SUI vừa có cập nhật mới nhất trong việc cập nhật zkp vào hệ sinh thái của mình cụ thể đó là zkLogin giúp đảm bảo quyền riêng tư của người dùng ngay cả khi kết nối thông qua các nền tảng mạng xã hội như Gmail, Facebook, Twitch, Microsoft.

3. Tokenomic

3.1. Thông tin chung

• Ticker: $SUI
• Tổng cung: 10.000.000.000
• Giá hiện tại: $1.03
• FDV: $10,3B
• Marketcap: $2,4B

3.2. Tiện ích token

• Phí giao dịch trên mạng lưới
• Staking
• Governance

3.3 Tỉ lệ và thời gian phân bổ

Số lượng token SUI được phân bổ như sau:

• Sui Foundation: 49,73%
• Community Access Program: 5,88%
• Binance Launchpool: 0,4%
• Investors: 14%
• Mysten Labs Treasury: 10%
• Early Contributors: 20%

Ở giai đoạn hiện tại thì SUI đang trong khoảng thời gian unlock token cho các nhà đầu tư từ các vòng Series A và B, đây là lượng token khá lớn sẽ được Unlock liên tục trong thời gian tới.

Dự kiến vào tháng 1 năm 2025 tổng nguồn cung lưu thông của SUI sẽ đạt 3B token tương với mức marketcap hiện tại sẽ là $3B với mức giá hiện tại. Theo đánh giá cá nhân thì múc TVL chưa đạt được $1B mà đã có mức Marketcap như vậy được coi là khá cao, không những vậy hệ sinh thái của SUI cũng không có quá nhiều sự đặc biệt và phát triển trong thời gian gần đây.

Để xác định liệu có nên đầu tư vào SUI ở giai đoạn này hay không thì mình thấy hệ sinh thái không có quá nhiều sự hấp dẫn để đầu tư, mong là trong thời gian tới sẽ có nhiều hơn các tay to tham gia vào hệ sinh thái để thu hút dòng tiền vào hệ sinh thái giúp dự án

5. Đội ngũ phát triển Sui

Như đã đề cập, Sui được phát triển bởi Mysten Labs gồm các cựu giám đốc điều hành của Meta và các kiến trúc sư hàng đầu của blockchain Diem.

Giám đốc điều hành Mysten Labs Evan Cheng đã có 16 năm làm việc tại các công ty công nghệ như Apple và Meta (Facebook trước đây). Evan Cheng và 3 nhân viên cũ khác của Facebook – Sam Blackshear, Adeniyi Abiodun và George Danezis – đã làm việc trong nhóm Novi Financial của Meta để giúp phát triển blockchain Diem và ngôn ngữ lập trình Move.

6. Nhà đầu tư của Sui

Dự án đã trải qua 3 vòng gọi vốn với tổng vốn gọi được $395,45M, bao gồm:

• Series A: 12/2021 vốn gọi được $36M với các quỹ tham gia: NFX, Scribble Ventures, Redpoint, Lightspeed Venture Partners, Slow Ventures, Standard Crypto, Electric Capital, Samsung NEXT, Coinbase Ventures…
• Series B: 9/2022 vốn gọi được $300M với các quỹ tham gia: FTX Ventures, a16z, Jump Crypto, Apollo, Binance Labs, Franklin Templeton, Coinbase Ventures, Circle Ventures, Dentsu Ventures, Greenoaks Capital, Lightspeed Venture Partners, Sino Global, O’Leary Ventures,…
• Public Sale: 4/2023 vốn gọi được $59,45M thông qua việc bán token.

7. Kết luận

Nhìn chung, Sui là dự án Layer 1 mới và có khá nhiều tiềm năng phát triển trong thời gian tới. Trên lý thuyết, dự án có khả năng giải quyết các vấn đề và các blockchain lâu đời như Ethereum chưa giải quyết được, tuy nhiên sau gần 1 năm được ra mặt thì hệ sinh thái của Sui vẫn chưa có quá nhiều sự phát triển nổi bật. Đối với cá nhân mình là nhà đầu tư khi đi vào hệ sinh thái thì không có quá nhiều "game Money" để có thể tham gia vào hệ sinh thái này. Để dự án thực sự phát triển thì dự án cần tạo ra các cuộc chơi mới về Defi, Yield để thu hút Whale đến với hệ sinh thái trong thời gian tới.

Đọc thêm

• Top 3 sàn DEX nổi bật trên hệ sinh thái SUI
• Sui Network là gì? So sánh Sui và Aptos
• 5 dự án hàng đầu trên hệ sinh thái Sui Network