Aleo Network là gì? Dự án layer 1 POW mà miner không thể bỏ qua

1. Aleo token là gì?

1.1. Đôi nét về Aleo Network

Aleo Network là một blockchain L1 cung cấp khả năng mở rộng và quyền riêng tư, bằng cách sử dụng ZK-SNARK để xác minh giao dịch. Aleo là nền tảng mã nguồn mở phi tập trung đầu tiên đề cao tính riêng tư và đồng thời cho phép người dùng lập trình.

Aleo Network có khả năng chạy các ứng dụng do người dùng viết. Một thế mạnh của Aleo là "quyền riêng tư tùy chọn", tại đây, người dùng có thể chọn thao tác công khai (khi đó Aleo sẽ ít yêu cầu tính toán hơn) hoặc ở chế độ riêng tư (khi đó họ sẽ được yêu cầu phải thực hiện nhiều công việc hơn).

Với Aleo Network thì tính riêng tư luôn được mặc định ưu tiên, từ đó có tiền đề tạo ra một thế giới Web3 bền vững, công bằng có thể đáp ứng nhu cầu của nhà phát triển, người tiêu dùng và nhiều đối tượng trên nhiều lĩnh vực khác nữa.

Aleo là gì

1.2. Aleo token là gì?

ALEO là token gốc của blockchain Aleo, được sử dụng để định giá và đo lường sự phát triển trong hệ sinh thái của nó. Token này có nhiều công dụng, bao gồm:

Là phí giao dịch trên mạng lưới, giúp thúc đẩy hoạt động và xử lý giao dịch.
Được sử dụng trong các ứng dụng phân cấp (dapp) trên Aleo, tạo ra một hệ thống kinh tế nội bộ.
Trả thưởng cho các thợ đào (miner), đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy bảo mật mạng lưới.
Tích luỹ ưu đãi tương tự như việc tích luỹ AWS credit, thúc đẩy việc sử dụng và tham gia vào dịch vụ của mạng lưới.

2. Điểm nổi bật của Aleo

Quyền riêng tư: Aleo sử dụng công nghệ zk-SNARK để cung cấp một lớp đảm bảo mạnh mẽ về quyền riêng tư cho người dùng. Điều này cho phép họ thực hiện các giao dịch trên mạng Aleo mà không cần tiết lộ danh tính hoặc chi tiết của giao dịch.
Bảo mật: Aleo được thiết kế với sự kết hợp của hai cơ chế đồng thuận Proof-of-Stake và Proof-of-Work, giúp tăng cường tính bảo mật của mạng. Sự kết hợp này giúp giảm thiểu nguy cơ bị tấn công so với các blockchain khác.
Khả năng mở rộng: Aleo được thiết kế để có khả năng mở rộng, cho phép xử lý một lượng lớn giao dịch mà không gặp phải tình trạng tắc nghẽn, đồng thời nâng cao hiệu suất của mạng.
Phi tập trung: Aleo là một nền tảng phi tập trung, cung cấp sự an toàn và minh bạch cho các giao dịch và lưu trữ dữ liệu mà không bị ảnh hưởng bởi bên trung gian nào khác.
Thân thiện với nhà phát triển: Aleo cung cấp các công cụ và API dành cho nhà phát triển, giúp họ dễ dàng xây dựng và triển khai các ứng dụng phi tập trung trên nền tảng.
Khả năng tương tác: Aleo có khả năng tương tác với nhiều nền tảng blockchain khác nhau, cho phép giao dịch và chia sẻ dữ liệu qua các chuỗi khác nhau.
Tính ứng dụng đa dạng: Ngoài các ứng dụng trong lĩnh vực Blockchain và DeFi, Aleo còn có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như quản lý chuỗi cung ứng, y tế, trò chơi (gaming), và nhiều lĩnh vực khác.

3. Công nghệ của Aleo

3.1. Zero Knowledge Execution - Zexe

Aleo xây dựng công nghệ trên cơ sở của Zero-Knowledge Proof (ZKP) để hỗ trợ nhà phát triển tạo các mẫu riêng tư bảo mật cho các hệ thống blockchain. Các primitives của ZKP sẽ được sử dụng để xây dựng mạng lưới phi tập trung, DeFi, DAO và smart contract với tính bảo mật và riêng tư cao. Ví dụ, Zexe cho phép người dùng băm mật khẩu trực tiếp trên thiết bị để chứng thực mà không cần lưu trữ mật khẩu trên trang web, giúp bảo vệ thông tin cá nhân khỏi sự can thiệp của bên thứ ba.

3.2. Ngôn ngữ lập trình Leo

Ngôn ngữ lập trình Leo lấy cảm hứng từ Solidity của Ethereum, được thiết kế để xây dựng các Dapp riêng tư và an toàn cho người dùng. Với bộ syntax level cao, Leo giúp nhà phát triển diễn giải logic trong zero knowledge một cách trực quan, đồng thời mang lại sự dễ dàng tiếp cận như các ngôn ngữ lập trình truyền thống như JavaScript, Rust.

3.3. Aleo Studio

Aleo Studio là không gian dành cho nhà phát triển để tạo ra các ứng dụng ZK trên nền tảng Aleo. Ngoài ra, nó còn tích hợp Aleo Package Manager giúp nhà phát triển chỉnh sửa và chia sẻ sản phẩm của họ một cách dễ dàng trực tiếp từ trình soạn thảo.

3.4. SnarkOS

Aleo hoạt động trên hệ điều hành phi tập trung SnarkOS, được thiết kế đặc biệt cho các Dapp riêng tư. SnarkOS chính là nền tảng cốt lõi để xác minh thông tin và lưu trữ trạng thái trên Aleo. Hệ điều hành này cũng giúp nhà phát triển tương tác dễ dàng hơn với các Dapp và hợp đồng thông minh được triển khai trên Aleo.

3.5. zkCloud

zkCloud là một môi trường điện toán off-chain trên Aleo, cho phép thực thi Dapp và smart contract một cách riêng tư, an toàn, và chi phí thấp. Nó giải quyết vấn đề quyền riêng tư của Web2 và cân bằng giữa tính riêng tư và khả năng lập trình trên blockchain. Điều này khác biệt với các blockchain khác như Zcash tập trung vào bảo mật hoặc Bitcoin, Ethereum tập trung vào tính dễ lập trình. zkCloud mô tả một mô hình điện toán P2P riêng tư và phi tập trung, đảm bảo an toàn cho người dùng và cập nhật thông tin giao dịch trên blockchain Aleo để đảm bảo tính phi tập trung và không thể chỉnh sửa của dữ liệu.

3.6. Proof of Succinct Work (POSW)

Proof of Succinct Work (PoSW) đại diện cho một sự tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực công nghệ blockchain. Biến thể này được phát triển nhằm cải thiện và tối ưu hóa các quy trình đồng thuận mạng cũng như xác minh giao dịch trên nền tảng Aleo. PoSW không chỉ là một biến thể của Proof of Work (PoW) như trước đây, mà còn tích hợp sự đổi mới từ các công nghệ chứng minh không có tri thức (zk-SNARKs).

Điểm đặc biệt của PoSW so với PoW truyền thống là sự sử dụng SNARKs để tạo ra bằng chứng về kiến thức thay vì sự tính toán dựa trên hàm băm tùy ý.

Với PoSW, Aleo không chỉ là một blockchain với cơ chế khai thác tương tự như Bitcoin, mà còn là một hệ thống đồng thuận và xác minh giao dịch tiên tiến và hiệu quả hơn. Điều này làm tăng tính ổn định và cải thiện trải nghiệm người dùng trên nền tảng Aleo.

3.7. SnarkVM

SnarkVM là một máy ảo được sử dụng để thực hiện tính toán cho các ứng dụng zero-knowledge và người dùng của chúng. Khác biệt với các blockchain khác, SnarkVM không duy trì tính toán trên chuỗi, mà thực hiện các tính toán off-chain. Điều này mở ra khả năng tính toán không giới hạn cho các ứng dụng trên nền tảng Aleo mà không gặp phải các hạn chế về khả năng mở rộng.

4. Cơ chế hoạt động của Aleo Network

Aleo Network sử dụng zero knowledge để đảm bảo tính riêng tư cho người dùng mà vẫn duy trì được khả năng lập trình.

Zero knowledge cho phép các bên thứ ba xác minh tính đúng đắn của một phần thông tin mà không cần tiết lộ một cách trực tiếp, từ đó sẽ vừa duy trì tính minh bạch và vừa đảm bảo được tính riêng tư của giao dịch.

Aleo tận dụng cơ chế này để làm nên tảng của một hệ thống gọi là ZEXE (Zero Knowledge EXEcution).

Trong ZEXE, người dùng thực hiện chuyển đổi trạng thái offline, quá trình này tạo ra một proof, sau đó được đưa vào một giao dịch online.

Giao dịch này cập nhật trạng thái của hệ thống bằng cách sử dụng hoặc tạo các bản ghi trên blockchain.

Giống như Zcash, Aleo Network mang đến cho người dùng sự đảm bảo quyền riêng tư mạnh mẽ, vì các giao dịch chỉ chứa bằng chứng chứ không phải thông tin đầu vào tạo ra nó.

Và giống như Ethereum, ZEXE có thể hỗ trợ các smart contract cho phép người dùng tương tác hoặc trao đổi theo logic được xác định trước (khả năng lập trình).

Với sự phát triển của DeFi, các DEX trở thành tâm điểm của sự chú ý, tất cả đều được vận hành trên các public blockchain, từ đó thông tin người dùng, các giao dịch của người dùng sẽ có thể bị khai thác, trục lợi. Aleo xử lý vấn đề này bằng cách áp dụng quyền riêng tư cho các thành phần cơ bản nhất của bất kỳ ứng dụng nào - user và transaction. Nói một cách đơn giản: mọi ứng dụng trên mạng phi tập trung là một tập hợp nhiều user (user hoặc smart contract) giao dịch với nhau ở các mức độ phức tạp khác nhau. Do đó, bất kỳ giải pháp bảo mật nào cũng phải đảm bảo cả hai thành phần đó đều là riêng tư.

Đối với DEX, điều này có nghĩa là ẩn danh các bên tham gia giao dịch. Hoạt động của user không thể bị ràng buộc với một địa chỉ hoặc tài khoản cụ thể trên Aleo blockchain. Đồng thời, bằng cách ẩn thông tin chi tiết của bất kỳ giao dịch nào, Aleo đảm bảo rằng ngay cả các thao tác cơ bản trong mô hình hoạt động tài chính rộng lớn cũng không thể bị rò rỉ bất kỳ thông tin nhận dạng nào.

Khi thực hiện giao dịch trên DEX trong Aleo, user tính toán số dư tài khoản được cập nhật ngoại tuyến dựa trên tỷ giá hối đoái. Giao dịch này được hoàn tất bằng cách gửi bằng zero knowledge proof dưới dạng transaction tới Aleo network, cho biết một sự kiện đã xảy ra. Bằng chứng sẽ không bao gồm bất kỳ thông tin nào về hành động đó là gì, trên sàn giao dịch nào đó hoặc những ai có liên quan. Tuy nhiên, các lý thuyết mật mã sẽ đảm bảo cho việc xác thực và thực thi yêu cầu một cách chính xác.

Ví dụ: giả sử user muốn đổi token A lấy toen B trên DEX của Aleo network. Trước tiên, user sẽ cần chứng minh với DEX rằng họ có đủ Token A để hoàn tất giao dịch, thông tin này có thể được hiển thị thông qua zero knowledge proof, tránh bị tiết lộ số dư ví hoặc lịch sử giao dịch của user. User có thể tham khảo bằng chứng trực tuyến (bản ghi) của giao dịch trước đó để cho thấy rằng họ có đủ số dư để giao dịch. Trong quá trình này, sàn giao dịch sẽ không biết được:

5. Token Economics

Aleo muốn đảm bảo rằng hệ thống của họ đạt được các mục đích sau

Hệ thống khuyến khích các tác nhân trên network đóng góp vào tính bảo mật của nó
Các ưu đãi không vô tình khuyến khích hành vi không trung thực hoặc ác ý
Giúp thúc đẩy sự phát triển và sử dụng một hệ sinh thái gồm các ứng dụng hữu ích
Thúc đẩy sự phân cấp, sao cho không một bên nào có thể kiểm soát toàn bộ hệ thống

5.1. Thông tin chung

Native unit-of-account trong Aleo Network được gọi là Aleo Credit. Credit này được sử dụng để thanh toán phí giao dịch (tương tự như Bitcoin) và được hướng tới là loại đơn vị phổ biến của các "provers", sẽ chạy với tư cách là nhà cung cấp L2 trên Aleo.

Tại thời điểm khởi chạy, các Aleo Credit sẽ được phân phối giữa các early backer, early builder và các thành viên cộng đồng cũng như một quỹ hoặc tổ chức khác sẽ cung cấp các khoản tài trợ và đảm bảo sự phát triển liên tục của network. Khi genesis block được tạo ra, các credit mới sẽ được mint và phân phối cho những miners trên toàn network thông qua phần mining reward.

5.2. Phần thưởng khai thác và lạm phát

Bên cạnh nguồn cung cấp token ban đầu được phân chia giữa Aleo team, early backers và các thành viên cộng đồng, cũng sẽ có một phần được dành riêng để phân phối rộng rãi hơn vào một thời điểm nào đó sau khi ra mắt mainnet của Aleo. Mục đích của việc phân phối rộng hơn này sẽ là cân bằng quyền kiểm soát hơn nữa và nâng cao chất lượng của cộng đồng open source, đồng thời tuân thủ các luật và quy định hiện hành.

Lịch trình phát hành của Aleo ủng hộ những người sử dụng network sớm. Điều này sẽ giúp đảm bảo Aleo sớm đạt được mức độ bảo mật cao cho network. Để đạt được điều này, Aleo đã đặt tỷ lệ lạm phát tương đối cao hơn ngay từ đầu, sau đó tỷ lệ này sẽ qua hai lần halving trong 10 năm đầu tiên. Sau năm thứ chín, đợt halving cuối cùng sẽ dẫn đến mức phát thải 12,5 Aleo credits / block để đảm bảo tính bảo mật của mạng cũng như sự ổn định của nền kinh tế mà nó sẽ hỗ trợ.

Đường cong lạm phát của Aleo trong 15 năm đầu tiên

5.3. Phân phối & Phân quyền

Theo thời gian, khi các credit mới được tạo ra, việc phân phối sẽ thay đổi. Một điểm mạnh quan trọng của Aleo khi sử dụng một biến thể PoW thay vì các cơ chế đồng thuận thay thế như PoS là ngay cả trong giai đoạn đầu của network, token vẫn sẽ được phân phối rộng rãi. Quyền kiểm soát sẽ được phân cấp ngay từ ngày đầu tiên và Aleo network sẽ tồn tại dù có hoặc không có Aleo core team. Đây là lộ trình "tried and true" mà các blockchain khác đã sử dụng để mở rộng quy mô trong khi vẫn đảm bảo tính an toàn trên toàn network.

Cũng cần lưu ý rằng mô hình đồng thuận của Aleo có một chút thay đổi nhỏ nhưng quan trọng so với các mô hình PoW truyền thống. Proof-of-Succinct Work là một ví dụ về cái mà trong đó bằng chứng được tạo ra thực sự là một tính toán hữu ích trái ngược với một câu đố ngẫu nhiên chỉ tồn tại với mục đích xác định winning miner. Từ đó giảm đáng kể các năng lượng không cần thiết khi các miner vận hành.

5.4. Chức năng Token

Sử dụng cho các hoạt động trong các dapp trên Aleo.
Trả thưởng cho miner, sử dụng làm hệ thống khuyến khích các thành phần tham gia đóng góp vào bảo mật của network.
Tích luỹ ưu đãi giống với việc tích luỹ AWS credit cho việc sử dụng cloud service.

6. Nhà đầu tư

Việc áp dụng công nghệ ZK của Aleo đã nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư, đặc biệt là Andreessen Horowitz (a16z), Tiger Global, Samsung Ventures….Hiện Dự án đã gọi vốn thành công 2 vòng với tổng số tiền 228 triệu USD.

Series A: $28M

Nhà đầu tư: a16z, Placeholder VC, Galaxy Digital, Variant Fund, Polychain Capital, Slow Ventures, Dekrypt Capital, Coinbase Ventures…

Series B: $200M

Nhà đầu tư: Kora Management LP và SoftBank Vision Fund 2

7. Đội ngũ Aleo Network

Hiện tại đội ngũ của Aleo Network có 69 thành viên, bạn có thể check tại đây https://www.linkedin.com/company/aleohq/people/

8. Lộ trình

8/2020: ALEO Create
4/2021: financing 28 million US dollars
6/2021: Open the community funding plan
11/2021: Announce the test network incentive activity
3/2022: Establish a partnership with FORTE
8/2022: Announce Testnet3 activity

Aleo có một số chương trình phát triển cộng đồng:

Chương trình đại sứ Aleo
Aleo Feature Bounties
Chương trình tài trợ cộng đồng
Incentivized Testnet
ZPrize Competition
Dự kiến Aleo có thể tiến tới mainnet vào Q1/2023

9. Kết luận

Bằng việc chuẩn bị kỹ càng các tài nguyên cũng nhưng các usecase cần thiết, Aleo Network đang phát triển từng bước rất chắc chắn để khi ra mắt mainnet không bị thua kém các blockchain layer 1 hiện có nhưng được bổ sung tính riêng tư độc quyền.