English1. Runes Protocol là gì?
Không phải là một dự án, Runes Protocol là một giao thức nơi người dùng có thể phát hành ra các token có thể thay thế (fungible token) trên blockchain Bitcoin. Runes Protocol được sáng lập bởi Casey Rodarmor cũng là người đã tạo ra giao thức Ordinals.
Khác biệt với các chuẩn token trước đây, thường phụ thuộc vào các phương pháp phức tạp và tốn kém tài nguyên, Runes đơn giản hóa quá trình này, làm cho nó trở nên dễ tiếp cận và hiệu quả hơn.
Bằng cách cho phép tạo ra các token có thể thay thế, Runes mở ra nhiều khả năng mới cho các nhà phát triển và người dùng, từ việc tạo ra các đồng tiền meme do cộng đồng quản lý đến việc phát hành các công cụ tài chính phức tạp trực tiếp trên nền tảng an toàn và phi tập trung của Bitcoin.
Việc phát hành Runes được lên kế hoạch để diễn ra ngay sau sự kiện Bitcoin Halving lần thứ tư, một sự kiện thường làm tăng sự chú ý đối với Bitcoin do việc giảm phần thưởng cho miner.
Sự ra mắt này đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể của phí giao dịch, phản ánh sự quan tâm đến giao thức mới, nhấn mạnh tác động ngay lập tức và tầm quan trọng lâu dài tiềm năng trong hệ sinh thái.
2. Runes Protocol hoạt động như thế nào?
Runes Protocol là một bước tiến đáng kể trong việc quản lý và tạo ra các token có tính thay thế trên blockchain Bitcoin. Sử dụng hệ thống dựa trên UTXO, Runes cho phép nhúng dữ liệu trực tiếp vào các giao dịch Bitcoin, qua đó tối ưu hóa quá trình và giảm thiểu tài nguyên sử dụng.
Khác biệt với các phương pháp truyền thống có thể làm tăng kích thước và độ phức tạp của blockchain, Runes sử dụng không gian tối thiểu—chỉ tới 80 byte dữ liệu với OP_RETURN—giảm bớt gánh nặng cho mạng lưới mà vẫn giữ nguyên tính toàn vẹn của giao dịch.
Runes tận dụng đầu ra OP_RETURN trong các giao dịch Bitcoin, cho phép bao gồm một lượng nhỏ dữ liệu tùy ý mà không ảnh hưởng đến khả năng chi tiêu của đầu ra, từ đó tránh làm phình to blockchain. Dữ liệu lưu trữ trong OP_RETURN bao gồm tất cả thông tin cần thiết về token như ID token, nguồn cung và chi tiết giao dịch.
Mô hình UTXO, khác biệt với các hệ thống dựa trên tài khoản truyền thống, được Runes Protocol tích hợp sẵn. Mỗi giao dịch liên quan đến việc sử dụng đầu ra từ các giao dịch trước đó làm đầu vào, tạo ra đầu ra mới có thể được theo dõi thông qua UTXO. Mô hình này có lợi trong việc theo dõi số dư token và đảm bảo rằng token không bị chi tiêu hai lần.
Việc tạo ra một token mới, hay "khắc" (etching) bao gồm việc thiết lập các thuộc tính cụ thể của token như tên, khả năng chia nhỏ và nguồn cung. Các thuộc tính này được ghi lại trên blockchain thông qua một Runestone, một thông điệp của giao thức được lưu trữ trong một đầu ra giao dịch. Việc đúc và chuyển giao token cũng sử dụng các Runestone này, với hướng dẫn cụ thể về cách token sẽ được phân phối hoặc chuyển giao giữa các địa chỉ.
Bằng cách giảm thiểu dấu chân dữ liệu trên blockchain, Runes nhằm giảm thiểu các vấn đề về tắc nghẽn mạng thường thấy với các tiêu chuẩn token khác như BRC-20. Sử dụng OP_RETURN và UTXO giúp quản lý không gian on-chain một cách hiệu quả hơn; các giao dịch nhanh hơn, rẻ hơn.
3. Các trường hợp sử dụng của Runes Protocol
Runes Protocol đã mở ra một phương thức mới mẻ và hiệu quả để tạo và quản lý các token có thể thay thế trên blockchain Bitcoin. Một trong những đặc điểm nổi bật của Runes là khả năng hỗ trợ nhiều dự án khác nhau, đặc biệt là các đồng meme coin, loại hình dự án do cộng đồng dẫn dắt này đang ngày càng phổ biến trong thị trường tiền điện tử.
Một số ví dụ về các token và dự án được tạo ra bằng Giao thức Runes của Bitcoin bao gồm Rune Pups, Runevo và Runestone. Runestone, cụ thể, bao gồm hơn 112,000 tài sản Ordinals. Những tài sản này đã được airdrop cho những nhà sưu tập đáp ứng được các tiêu chí nhất định trong suốt năm đầu tiên giao thức Bitcoin tồn tại.
- Runestone trở nên phổ biến nhờ bộ sưu tập lớn của mình và những người nắm giữ đã được hứa hẹn tới ba lần airdrop token khi giao thức Runes của Bitcoin chính thức ra mắt.
- Một ví dụ nổi bật khác trong hệ sinh thái Runes là: RSIC•GENESIS•RUNE, đã nhanh chóng thu hút sự chú ý với giá trị vốn hóa thị trường vượt qua 325 triệu đô la.
4. Làm thế nào để bắt đầu với Runes Protocol?
Để bắt đầu với Runes Protocol bạn cần thực hiện một số bước chính sau đây:
Hiểu về Runes Protocol: Đầu tiên, bạn cần làm quen với cách thức Runes sử dụng mô hình UTXO của blockchain Bitcoin và đầu ra OP_RETURN cho các hoạt động liên quan đến token. Token Runes được thiết kế để đơn giản và hiệu quả, giảm tải cho blockchain bằng cách tối thiểu hóa dữ liệu sử dụng trong các giao dịch.
Thiết lập một ví Bitcoin tương thích: Chọn một ví Bitcoin hỗ trợ mô hình UTXO và các chức năng cụ thể của Giao thức Runes, như ví ME Wallet hoặc các ví khác cung cấp tính tương thích cần thiết.
Mua Bitcoin: Đảm bảo rằng bạn có một lượng Bitcoin trong ví của mình, vì bạn sẽ cần BTC để tạo giao dịch và có thể phải trả phí giao dịch khi mint hoặc chuyển Runes.
Chuẩn bị cho việc mint và quản lý Runes: Tìm hiểu về quá trình "etching" (tạo token mới), mint (sản xuất token trong các tham số đã định) và chuyển Runes.
Mỗi token Rune có thể được định nghĩa với các thuộc tính cụ thể như khả năng chia nhỏ, biểu tượng và giới hạn, được thiết lập trong quá trình etching.
Theo dõi và cập nhật các phát triển mới nhất: Theo dõi các cập nhật từ đội ngũ phát triển hoặc các KOL/ cộng đồng có tầm ảnh hưởng trên các nền tảng như X (Twitter) hoặc các kênh chính thức của Runes để nhận thông tin mới nhất và các cập nhật về sự phát triển của giao thức.
Bằng cách thực hiện những bước này, bạn sẽ có thể bắt đầu khám phá và tận dụng các lợi ích mà Runes Protocol mang lại.
Etching (khắc)/ mint Runes ở đâu?
Luminex là một trong những trang web đáng tin cậy và phổ biến nhất cho cả việc mint và khắc Rune. Mặc dù mức phí có thể cao hơn nhưng Luminex được công nhận là lựa chọn tốt nhất để dễ sử dụng trong việc mint.
Đối với chế độ mint, bạn có hai tùy chọn: chia trước (pre-split) hoặc tự động chia (auto-split). Nếu bạn chưa phân chia UTXO thì bạn nên nhấp vào tuỳ chọn Tự động chia. Việc tự động phân chia sẽ mất nhiều thời gian hơn nhưng sau đó bạn sẽ không phải phân chia UTXO của mình trước thời hạn.
Tại sao cần chia UTXO?
Nếu bạn có 1 BTC, thì bạn cần chia số tiền đó thành các UTXO nhỏ hơn để mint Runes. Kích thước của mỗi UTXO phải dựa trên kỳ vọng của bạn về lượng gas (phí mạng) sẽ yêu cầu để khai thác kịp thời các giao dịch của bạn. Bạn sẽ muốn có nhiều UTXO có kích cỡ khác nhau dựa trên xác suất đạt được những gì bạn mong đợi.
Bạn có thể chia UTXO bằng Luminex tại đây, sau đó nhấp vào tốc độ bạn muốn mint. Bạn nên chọn “Nhanh” để giao dịch của bạn không bị kẹt hay được xử lý sau những nhà giao dịch khác đã trả thêm tiền để giao dịch của họ được xử lý trước.
Có nhiều lựa chọn khác để mint hoặc khắc Runes như Unisat, Xverse và Magic Runes. Lệ phí sẽ khác nhau tùy theo mỗi nền tảng.
Track dữ liệu về Runes ở đâu?
GeniiData là trang bạn có thể tham khảo cho việc track dữ liệu. Nền tảng này có một tab phân tích để người dùng có thể dễ dàng xem khối lượng, số lượng người nắm giữ, tiến trình mint và các hoạt động. Một vài trang web khác có thể tham khảo đó là Ordiscan, Ordstuff và BTC Tool.
Hướng dẫn Etching (Khắc) Rune
Nếu bạn muốn “khắc” hay tạo token Runes của riêng mình, hãy đi tới tab Etch trên Luminex. Sau đó cung cấp thông tin cụ thể về Rune mà bạn muốn tạo, bao gồm tên, khả năng chia hết (số thập phân), ký hiệu (nhiều người sử dụng biểu tượng cảm xúc (emoji) cho việc này), số lượng token để khai thác trước cho chính bạn (nếu có) và giới hạn cho mỗi lần mint. Tên phải có tối thiểu 13 ký tự và tối đa 28 ký tự tính đến thời điểm viết bài. Theo thời gian, những tên ngắn hơn sẽ được mở khóa.
Nhấp vào tốc độ giao dịch của bạn và bấm vào submit để trả phí. Sau đó, bạn có thể sử dụng mempool để theo dõi tiến trình Rune mới được tạo ra. Tùy thuộc vào tốc độ, có thể mất một giờ hoặc nhiều hơn thế để hoàn tất việc khắc Rune (6 khối = 1 giờ).
Giao dịch Rune như thế nào?
Mỗi người sẽ có nhiều lựa chọn khác nhau để giao dịch Rune trên các thị trường thứ cấp. Bạn có thể sử dụng Magic Eden, nền tảng mới đây đã cho ra mắt Rune Marketplace; Unisat - nơi đã trở thành điểm đến quen thuộc cho các token BRC-20 trên Bitcoin hay Cube Exchange, nơi tuyên bố có mức phí thấp hơn tất cả các marketplace khác.
Tại Magic Eden hoặc Unisat, bạn chỉ cần chọn Rune với mức giá mà bạn muốn, kết nối ví của mình rồi tiến hành mua. Các ví Bitcoin phổ biến dành cho Rune bao gồm Unisat, Xverse, Leather và OKX.
Để bán Rune, bạn chỉ cần nhấp vào Rune mà bạn muốn bán và đặt giá, sau đó đăng bán. Lưu ý, không cập nhật giá quá thường xuyên, vì bạn có thể vẫn đang còn lệnh listing bán. Rune Marketplace của Magic Eden cũng cung cấp các tính năng bán và niêm yết hàng loạt và nhiều chức năng khác sẽ sớm được bổ sung thêm.
Khi mua Rune trên thị trường thứ cấp, một nguyên tắc mà bạn nên nhớ là ưu tiên những token có sự phân phối rộng rãi. Số lượng holder lớn thường là biểu hiện của một hệ sinh thái ổn định và tính thanh khoản cao. Điều này là rất quan trọng vì nó giúp đảm bảo rằng bạn có thể dễ dàng mua và bán token khi cần thiết.
Các nền tảng như Magic Eden, Unisat và Cube Exchange cung cấp cho bạn khả năng lựa chọn các Rune dựa trên những tiêu chí này, từ đó bạn có thể đưa ra quyết định giao dịch phù hợp. Việc tiếp cận thông tin về phân phối token và hiểu biết về cách thức hoạt động của dự án là chìa khóa để đảm bảo bạn đầu tư một cách thông minh trong thế giới tiền điện tử đầy biến động này.
5. Kết luận
Trên đây là bài viết về Runes Protocol và hướng dẫn tham gia Bitcoin Runes. Hy vọng các bạn đã nhận được thông tin hữu ích. Nếu có bất cứ thắc mắc nào, hãy để lại câu hỏi tại nhóm BigcoinVietnam để được giải đáp.
Đọc thêm:
