5 cách nhận diện dự án lừa đảo, rug pull từ vụ sập của Mantra (OM)

1. Theo dõi các kênh Social của dự án

Mạng xã hội là nơi phản ánh rõ nhất mức độ minh bạch, cam kết phát triển và sức sống thực sự của một dự án crypto. Việc theo dõi các kênh như X (Twitter), Discord, và GitHub sẽ giúp bạn đánh giá liệu dự án có đang hoạt động tích cực hay chỉ tồn tại trên danh nghĩa.

Trên X (Twitter), các dự án thường công bố thông tin quan trọng như lộ trình phát triển, hợp tác chiến lược, cập nhật sản phẩm, hoặc các chiến dịch Airdrop. Một dự án nghiêm túc sẽ duy trì tần suất đăng tải đều đặn, nội dung rõ ràng và sát với tiến độ thực tế. Bên cạnh đó, tương tác cộng đồng — gồm lượt like, retweet và bình luận — cũng phản ánh sự quan tâm thực sự của người dùng. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các con số này có thể bị thao túng bằng bot, do đó nên đọc kỹ bình luận để đánh giá chất lượng phản hồi, mức độ hài lòng, và các câu hỏi chưa được giải đáp.

Trên Discord, đây là nơi giao tiếp trực tiếp giữa đội ngũ phát triển và cộng đồng người dùng. Một cộng đồng khỏe mạnh sẽ có các kênh như #announcements, #technical-support, và #general-chat được cập nhật thường xuyên. Việc đội ngũ trả lời tích cực, rõ ràng và đúng trọng tâm các câu hỏi từ cộng đồng cho thấy dự án đang vận hành minh bạch và có trách nhiệm. Ngược lại, nếu chỉ có các mod trả lời qua loa hoặc im lặng khi gặp vấn đề nhạy cảm, đây có thể là dấu hiệu đội ngũ đã mất cam kết.

Trường hợp của Mantra:

Giai đoạn đầu (2023-2024): Tài khoản X của Mantra rất sôi động, thường xuyên đăng bài về các mốc Testnet của Mantra Chain, quan hệ đối tác với các tổ chức tài chính, và chiến dịch Airdrop. Các tweet nhận được hàng nghìn lượt like và retweet, tạo cảm giác cộng đồng mạnh mẽ. Ví dụ, tweet ngày 15/06/2024 về “hợp tác với một ngân hàng lớn tại UAE” thu hút hơn 10.000 lượt tương tác, khiến nhiều nhà đầu tư tin tưởng.
Dấu hiệu bất thường (Q1/2025): Từ tháng 2/2025, nội dung tweet trở nên chung chung, chủ yếu là retweet từ các dự án khác hoặc thông báo không rõ ràng như “Sắp có cập nhật lớn”. Một tweet ngày 10/03/2025 chỉ đơn giản là “Hãy kiên nhẫn, chúng tôi đang làm việc chăm chỉ”, nhưng không đi kèm chi tiết cụ thể. Số lượt tương tác giảm mạnh, và nhiều bình luận từ cộng đồng hỏi về lịch mở khóa Airdrop bị bỏ qua.

Cách kiểm tra:

Nội dung cập nhật: Dự án có tuân thủ đúng lộ trình đã công bố không? Các mốc quan trọng như Testnet, Mainnet, Airdrop có được triển khai đúng thời gian không?
Tương tác thực chất: Đánh giá chất lượng phản hồi trên các bài đăng — đặc biệt là các câu hỏi về lộ trình, tokenomics, và vấn đề kỹ thuật.
Hoạt động trên Discord: Kiểm tra mức độ cập nhật ở các kênh thông báo, sự hiện diện của core team, và khả năng xử lý thắc mắc kỹ thuật từ cộng đồng.

2. Tìm hiểu kỹ đội ngũ dự án

Đội ngũ phát triển là linh hồn của một dự án crypto. Một đội ngũ uy tín sẽ công khai danh tính, kinh nghiệm, và lịch sử làm việc, đồng thời có cam kết lâu dài. Ngược lại, đội ngũ ẩn danh hoặc có tiền sử đáng ngờ là red flag nghiêm trọng.

Trường hợp Mantra:

Thông tin đội ngũ: Mantra không công khai đầy đủ thông tin về đội ngũ trên website hay Cryptorank. Một số thành viên được tiết lộ qua các bài phỏng vấn năm 2021, nhưng đều liên quan đến nền tảng cờ bạc trực tuyến 21Pink, vốn bị cáo buộc gian lận trong quá khứ.
Lịch sử đáng ngờ: Khi Binance niêm yết OM vào năm 2021, cộng đồng đã phản đối vì đội ngũ Mantra có liên quan đến các dự án ICO thất bại từ 2018-2019, như một dự án DeFi không tên với cáo buộc rút thanh khoản. Tuy nhiên, khi giá OM tăng mạnh đầu 2025, những lo ngại này bị lãng quên.

Binance announced the launch of the fraud project MANTRA DAO (OM), which aroused surprises and accusations from Chinese community leaders. The founder of the project opened a casino, and most of the team has a background in fraudulent ICOs. https://t.co/j7LKt9wuhP pic.twitter.com/YzZ3vk0IoO
— Wu Blockchain (@WuBlockchain) March 8, 2021

Cách kiểm tra đội ngũ dự án crypto:

Cryptorank: Truy cập cryptorank.io, nhập tên dự án vào thanh tìm kiếm, sau đó xem mục “Team” để biết danh sách các thành viên cốt lõi.
LinkedIn: Tìm kiếm tên các thành viên trong đội ngũ trên LinkedIn để kiểm tra hồ sơ nghề nghiệp, kinh nghiệm làm việc và mức độ uy tín trong ngành.
Website chính thức của dự án: Truy cập trang web chính thức (thường được dẫn từ tài khoản X chính thức của dự án). Kiểm tra mục “Team” để xem thông tin về đội ngũ – một dự án uy tín thường cung cấp ảnh chân dung, vị trí, tiểu sử tóm tắt và liên kết đến LinkedIn.
Lịch sử hoạt động trước đây của đội ngũ: Dùng Google hoặc CoinMarketCap để tra cứu xem các thành viên đã từng tham gia vào những dự án nào trước đó. Nếu phát hiện họ từng liên quan đến các dự án có dấu hiệu lừa đảo hoặc gây tranh cãi, đây có thể là tín hiệu cảnh báo.

3. Tránh những dự án có định giá cao từ ban đầu

Nhiều dự án crypto tập trung vào việc đẩy giá token để thu hút quỹ đầu tư, thay vì xây dựng sản phẩm có giá trị thực. Một mức định giá quá cao, không tương xứng với TVL (tổng giá trị khóa) hoặc tiến độ phát triển, thường là dấu hiệu của rug pull hoặc slow rug.

Trường hợp Mantra:

Định giá bất hợp lý: Vào đầu 2025, OM đạt vốn hóa 9,5 tỷ USD, với FDV (định giá đầy đủ) hơn 10 tỷ USD. Tuy nhiên, TVL của Mantra Chain chỉ dao động khoảng 4 triệu USD, quá thấp so với mức định giá. Để so sánh, Arbitrum có TVL 3 tỷ USD nhưng vốn hóa chỉ 2 tỷ USD, hợp lý hơn nhiều.

Tokenomics bất thường: Mantra thay đổi tokenomics vào tháng 2/2024, tăng tổng cung lên 1.816.242.024 token, với lý do “tăng tính linh hoạt cho RWA”. Điều này làm loãng giá trị token và tạo cơ hội cho đội ngũ bán tháo. Hơn nữa, lịch mở khóa Airdrop liên tục thay đổi, từ 20% tại TGE sang 0,3% mỗi ngày, rồi 10% vesting đến 2027, gây bức xúc cho cộng đồng.
Giá tăng bất thường: Cách đây 2 tháng, $OM lập ATH gấp hơn 515 lần từ đáy trên Binance. Nhiều nhà đầu tư cho rằng đây là xu hướng chung, nhưng thực tế, đà tăng của OM chủ yếu do chiến dịch marketing và nghi vấn thao túng giá từ market maker.

Cách kiểm tra:

So sánh TVL và vốn hóa: Sử dụng DefiLlama để kiểm tra Total Value Locked (TVL) của dự án. Nếu TVL thấp nhưng vốn hóa lại quá cao, đó có thể là dấu hiệu của sự định giá không hợp lý, cần xem xét kỹ hơn.
Phân bổ token: Xem tokenomics của dự án trên CoinMarketCap, CoinGecko hoặc website chính thức. Lưu ý tỷ lệ phân bổ cho team, investor, cộng đồng và lịch phát hành token – những thay đổi đột ngột về nguồn cung hoặc tỷ lệ phân bổ có thể là tín hiệu rủi ro.
Tình hình thị trường: Đặt định giá của dự án trong bối cảnh chung của thị trường. Việc token tăng giá mạnh trong giai đoạn thị trường tăng trưởng (bull run) chưa chắc phản ánh đúng giá trị nội tại của dự án.
Lịch mở khóa token (vesting): Theo dõi lịch vesting qua tài liệu công bố của dự án hoặc kiểm tra dữ liệu on-chain (như trên Etherscan). Lịch phân phối thiếu minh bạch, dồn dập, hoặc không ổn định có thể phản ánh sự thiếu chuẩn bị trong chiến lược dài hạn.

4. Sử dụng các công cụ onchain

Dữ liệu on-chain là nguồn thông tin minh bạch nhất, giúp kiểm chứng lời nói và hành động của dự án. Các công cụ như DefiLlama, Nansen, hay Etherscan có thể phát hiện những bất thường mà đội ngũ cố che giấu.

Trường hợp Mantra:

DefiLlama: TVL của Mantra giảm từ 13 triệu USD (tháng 10/2024) xuống 3 triệu USD (tháng 3/2025), dù dự án công bố “nhiều quan hệ đối tác lớn”. Điều này cho thấy hệ sinh thái không thu hút người dùng thực sự, trái ngược với lời quảng bá.
Nansen: Từ 7/4/2025, dữ liệu on-chain ghi nhận 17 ví chuyển 43,6 triệu token OM (tương đương 227 triệu USD) lên các sàn CEX, bao gồm 2 ví liên quan đến Laser Digital, quỹ đầu tư của Mantra. Một ví cụ thể (0x7a9...) chuyển 30 triệu OM lên Binance chỉ trong 24 giờ, dấu hiệu rõ ràng của việc bán tháo. Hơn nữa, top 10 holder nắm hơn 60% cung lưu hành, tạo rủi ro thao túng giá.

*Ví staking” của Mantra gửi 30M $OM lên Binance*

Cách kiểm tra dòng tiền và rủi ro thao túng trong dự án crypto:

DefiLlama: Sử dụng DefiLlama để theo dõi TVL (Total Value Locked), số lượng giao thức được tích hợp, và dòng tiền ra/vào hệ sinh thái. Sự sụt giảm TVL đột ngột có thể là dấu hiệu cho thấy hệ sinh thái đang gặp vấn đề hoặc niềm tin nhà đầu tư suy giảm.
Nansen: Phân tích dữ liệu on-chain nâng cao như ví đội ngũ, ví quỹ đầu tư, và dòng tiền lớn. Các giao dịch bất thường như rút token lên CEX với khối lượng lớn có thể là tín hiệu cảnh báo cần được theo dõi sát.
Etherscan: Kiểm tra top holder, lịch sử giao dịch của token, và mức độ phân bổ. Nếu một tỷ lệ lớn token nằm trong tay một vài địa chỉ, điều đó tiềm ẩn nguy cơ thao túng giá hoặc dump thị trường.
Phát hiện hành vi bất thường: Quan sát các dấu hiệu như chuyển token hàng loạt, ví lạ xuất hiện đột ngột, hoặc khối lượng giao dịch tăng vọt bất thường. Đây thường là dấu hiệu của các hoạt động không minh bạch, có thể liên quan đến các đợt bán tháo có tổ chức.

5. Đánh giá Whitepaper dự án

Whitepaper là kế hoạch chi tiết, còn hợp đồng thông minh (smart contract) là nền tảng kỹ thuật của dự án. Một whitepaper chất lượng cao sẽ trình bày rõ lộ trình, công nghệ, và giá trị thực. Hợp đồng thông minh minh bạch, được audit bởi bên thứ ba uy tín, đảm bảo an toàn. Ngược lại, whitepaper sơ sài hoặc hợp đồng có lỗ hổng là dấu hiệu nguy hiểm.

Trường hợp Mantra: Whitepaper của Mantra (cập nhật 2023) dài 20 trang, nhưng chỉ tập trung vào ý tưởng RWA mà không giải thích chi tiết công nghệ blockchain hay cơ chế tích hợp tài sản thực. Lộ trình phát triển chung chung, chỉ liệt kê các mốc như “Ra mắt Mainnet Q2/2024” mà không có kế hoạch cụ thể. Một số đoạn văn bị cộng đồng phát hiện sao chép từ whitepaper của Chainlink và Cosmos, thiếu tính nguyên bản.

Cách đánh giá Whitepaper dự án:

Đọc kỹ các phần mục tiêu, công nghệ cốt lõi, mô hình kinh tế, và lộ trình phát triển. Một whitepaper chất lượng cần trình bày rõ ràng, có chiều sâu kỹ thuật và định hướng phát triển dài hạn.
So sánh với các dự án uy tín. Ví dụ, whitepaper của Ethereum dài 36 trang, giải thích rõ ràng về cơ chế đồng thuận (PoW trước đây) và lộ trình chuyển sang PoS.
Sử dụng Google hoặc công cụ như Copyscape để kiểm tra xem nội dung có bị sao chép từ nơi khác hay không — một whitepaper sao chép hoặc sơ sài là dấu hiệu cảnh báo.

6. Kết luận

Vụ Mantra (OM) là một bài học đắt giá về sự nguy hiểm của các dự án crypto lừa đảo, rug pull, và slow rug. Bằng cách áp dụng 5 phương pháp trên—theo dõi mạng xã hội, kiểm tra đội ngũ, đánh giá định giá, phân tích on-chain và whitepaper, nhà đầu tư có thể tự bảo vệ mình khỏi những cạm bẫy tương tự.

Lời khuyên cuối cùng:

DYOR (Do Your Own Research): Dành thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng, đừng để cảm xúc chi phối.
Đa dạng hóa danh mục: Không “all-in” vào một dự án, dù nó hấp dẫn đến đâu.
Giữ kỷ luật: Nếu phát hiện red flag, hãy rút lui ngay, thay vì hy vọng hão huyền.
Học hỏi từ sai lầm: Vụ Mantra là bài học chung cho cả cộng đồng crypto, nhưng chỉ những ai rút ra kinh nghiệm mới có thể thành công trong thị trường này.

Đọc thêm: