Impermanent loss là gì?Nó tác động gì đến nhà đầu tư Crypto?

1. Impermanent loss là gì?

1.1. Định nghĩa Impermanent loss

Impermanent Loss hay tổn thất tạm thời là 1 dạng rủi ro xảy ra khi Liquidity Provider (LP) cung cấp thanh khoản trên các AMM DEX như Uniswap, PancakeSwap, SushiSwap,... Impermanent Loss xảy ra do sự thay đổi giá giữa cặp coin/token trong pool mà LP cung cấp thanh khoản khi thị trường crypto biến động mạnh.

Impermanent Loss là 1 trong những khuyết điểm đặc trưng của các AMM DEX so với các CEX vì chúng không có orderbook (sổ lệnh), mà chỉ là một pool chứa nhiều loại tài sản crypto. Khi có người dùng rút một lượng tài sản ra khỏi pool, họ sẽ làm thay đổi tỷ lệ coin/token trong trong pool dẫn đến Impermanent Loss cho LP.

Mất lợi nhuận tạm thời không phải là mất tiền mặt trực tiếp, nhưng nó thể hiện sự mất lợi nhuận so với việc giữ các tài sản một cách đơn lẻ, không tham gia vào AMM.

1.2. Tại sao tổn thất bởi Impermanent loss chỉ là tạm thời?

Impermanent Loss được coi là "tổn thất tạm thời" vì là một hiện tượng tạm thời khi có thể biến mất khi thị trường trở lại trạng thái cân bằng hoặc khi giá của các tài sản trong cặp giao dịch cùng biến động theo hướng giống nhau.

Khi có sự thay đổi trong tỷ lệ giá trị của các tài sản trong cặp giao dịch, LP có thể gặp phải mất lợi nhuận tạm thời. Nhưng nếu thị trường đảo chiều sau đó, họ có thể thu hồi lại tài sản đã mất hoặc thậm chí có thể sinh lợi nhuận.

Tuy nhiên, Impermanent Loss có thể trở thành mất lợi nhuận vĩnh viễn trong trường hợp tỷ giá không bao giờ hồi phục hoặc khi người cung cấp thanh khoản quyết định rút tiền khỏi pool sau biến động tỷ giá.

2. Cách thức hoạt động của Impermanent Loss

Impermanent Loss xảy ra do cơ chế tự cân bằng liên tục của các pool thanh khoản nhằm điều chỉnh giá token theo biến động thị trường. Quy trình dẫn đến tổn thất tạm thời diễn ra như sau:

Khi người dùng cung cấp thanh khoản, họ phải nạp vào pool hai loại token với giá trị tương đương nhau.
Khi giá của một trong hai token thay đổi trên thị trường trong khi giá token trong pool chưa kịp điều chỉnh, sẽ xuất hiện sự chênh lệch giữa giá trong pool và giá thị trường.
Sự chênh lệch này tạo ra cơ hội arbitrage cho các nhà giao dịch, cho đến khi giá trong pool và thị trường cân bằng trở lại. Tuy nhiên, quá trình này làm thay đổi tỷ lệ của hai loại token trong pool.
Khi người dùng rút thanh khoản, họ sẽ nhận được tỷ lệ token khác so với ban đầu, dẫn đến giá trị tài sản giảm so với việc giữ riêng từng token ngay từ đầu.
Sự chênh lệch về giá trị này được gọi là tổn thất tạm thời (Impermanent Loss), phản ánh khoản lỗ so với việc chỉ nắm giữ token mà không tham gia cung cấp thanh khoản.

*Impermanent Loss hoạt động như thế nào?*

3. Ví dụ về Impermanent loss

Để hiểu hơn về cách mà Impermanent Loss hoạt động, ảnh hưởng tới nhà cung cấp thanh khoản, hãy cùng phân tích ví dụ sau đây:

Giả sử bạn quyết định gửi 1 ETH và 100 DAI vào bể thanh khoản. Trong AMM cụ thể này, giá trị của cặp token ký gửi ban đầu phải tương đương. Điều này có nghĩa là tại thời điểm gửi tiền, giá của ETH là 100 DAI và bạn đã gửi 200 USD vào bể thanh khoản.

Tính đến thời điểm đó, có tổng cộng 10 ETH và 1.000 DAI trong bể - do các nhà cung cấp thanh khoản khác cũng tham gia góp vốn. Vì vậy, bạn đã sở hữu 10% cổ phần trong bể và có tổng thanh khoản là 10.000.Giả sử giá ETH tăng lên 400 DAI. Khi điều này xảy ra, những người tham gia sẽ bổ sung thêm DAI vào bể và rút ETH ra khỏi đó cho đến khi tỷ lệ phản ánh chính xác giá. Nhớ rằng trong AMM, giá của các tài sản trong bể phụ thuộc vào tỷ lệ của chúng trong bể. Trong khi tổng thanh khoản không đổi (10.000), tỷ lệ các tài sản trong đó đã thay đổi.

Với giá ETH hiện tại là 400 DAI, có nghĩa là tỷ lệ giữa giá ETH và DAI trong bể đã thay đổi. Có 5 ETH và 2.000 DAI trong bể, do sự can thiệp của các nhà giao dịch tạo nên chênh lệch giá.

Khi bạn quyết định rút tiền của mình khi đã sở hữu 10% cổ phần trong bể. Kết quả là bạn sẽ chỉ nhận được 0,5 ETH và 200 DAI, với tổng giá trị là 400 USD. Vậy là bạn đã kiếm được một số lợi nhuận đáng kể từ việc gửi 200 USD ban đầu. Tuy nhiên, trong trường hợp bạn giữ lại 1 ETH và 100 DAI, tổng giá trị của số tiền này sẽ là 500 USD.

Thực tế, bạn có thể kiếm được nhiều hơn nếu giữ số tiền này trong ví, thay vì gửi vào bể thanh khoản. Đây chính là Impermanent Loss. Trong trường hợp này, sự sụt giảm lợi nhuận của bạn không đáng kể do số tiền gửi ban đầu không lớn. Tuy nhiên, cần nhớ rằng Impermanent Loss có thể dẫn đến mất lợi nhuận lớn hơn (chiếm một phần đáng kể của số tiền gửi ban đầu).

4. Cách tính Impermanent Loss

Impermanent Loss xảy ra khi giá của các tài sản trong pool thanh khoản biến đổi. Nếu vậy, mức độ mất lợi nhuận cụ thể là bao nhiêu? Chúng ta có thể biểu diễn điều này trên một biểu đồ. Cần lưu ý rằng biểu đồ này chưa tính đến các khoản phí mà nhà cung cấp thanh khoản có thể kiếm được khi cung cấp thanh khoản.

Cách chính xác nhất để tính toán tổn thất tạm thời là sử dụng các công cụ máy tính trực tuyến miễn phí. Hoặc bạn cũng có thể ước tính tổn thất tạm thời bằng biểu đồ bên dưới.

*Biểu đồ tương quan khi nhà cung cấp thanh khoản chịu thiệt hại do tổn thất tạm thời.*

Thay đổi giá 1,25 lần = lỗ 0,6%
Thay đổi giá 1,50 lần = lỗ 2,0%
Thay đổi giá 1,75 lần = lỗ 3,8%
Thay đổi giá gấp 2 lần = lỗ 5,7%
Thay đổi giá 3 lần = lỗ 13,4%
Thay đổi giá gấp 4 lần = lỗ 20,0%
Thay đổi giá 5 lần = lỗ 25,5%

Một lần nữa, hãy lưu ý rằng những con số này không bao gồm bất kỳ khoản phí giao dịch nào được kiếm được. Điều quan trọng nữa mà bạn cần nhớ là mức lỗ là như nhau cho dù giá di chuyển theo hướng nào. Việc tăng giá trị của token lên gấp đôi hoặc 50% sẽ dẫn đến kết quả tương tự như việc giảm giá trị xuống gấp đôi hoặc 50%. Hơn nữa, nếu bạn đặt cược càng lớn thì mức lỗ của bạn càng cao.

5. Cách giảm thiểu tác động từ tổn thất tạm thời

*Cách giảm thiểu rủi to từ impermanent loss.*

Trong một số trường hợp thị trường biến động, impermanent loss là không thể tránh khỏi vì giá nhất định sẽ thay đổi đáng kể. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện một số cách để tránh được tổn thất tạm thời hoặc ít nhất là không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi nó.

5.1. Sử dụng cặp Stablecoin

Nếu bạn cung cấp thanh khoản cho một cặp như USDT/USDC, thì bạn sẽ không phải chịu bất kỳ rủi ro nào liên quan đến impermanent loss. Bởi vì giá của stablecoin cũng giống như cái tên của nó: có tính ổn định. Đây là một chiến lược hiệu quả trong thị trường gấu vì bạn vẫn sẽ thu được lợi nhuận từ phần phí giao dịch khi các nhà đầu tư khác sử dụng pool.

Tuy nhiên, nhược điểm chính của phương pháp này là bạn sẽ không được hưởng lợi trong thị trường tăng giá khi giữ các stablecoin trong giai đoạn này.

5.2. Chia tài sản thành 2 phần

Một cách khác để giảm thiểu impermanent loss là chia tài sản tiền điện tử của bạn thành hai phần bằng nhau và chỉ đầu tư một phần vào pool thanh khoản. Nhờ đó, bạn sẽ cắt giảm được 50% impermanent loss.

Nhược điểm của phương pháp này là lợi nhuận của bạn cũng sẽ giảm một nửa vì chỉ 50% tài sản của bạn được đầu tư vào pool.

Ví dụ: Bạn cung cấp thanh khoản cho pool ETH/DAI. Nếu giá ETH tăng 50%, thì impermanent loss sẽ là 2,02%.

Nếu bạn đầu tư tổng cộng $1,000, bạn sẽ mất khoảng $20 impermanent loss. Tuy nhiên, nếu bạn chỉ đầu tư một nửa số ETH và DAI của mình vào pool thanh khoản, impermanent loss của bạn sẽ giảm xuống chỉ còn $10.1.

5.3. Đầu tư vào các cặp có độ biến động giá thấp

Một số cặp tiền điện tử dễ biến động hơn những cặp tiền khác, vì vậy việc cung cấp thanh khoản cho chúng có thể làm tăng impermanent loss của bạn.

Ví dụ: Nếu bạn định cung cấp thanh khoản cho một cặp tiền điện tử và sau khi nghiên cứu thị trường, bạn tin rằng một trong hai tài sản của cặp này sẽ có tiềm năng tăng giá nhiều hơn tài sản kia, thì đừng nên cung cấp thanh khoản.

Điểm mấu chốt để tránh thiệt hại tạm thời là luôn cảnh giác với các loại tài sản dễ bay hơi bằng cách phân tích kỹ lưỡng hoạt động hiện tại và tiềm năng trong tương lai.

5.4. Chờ giá tài sản ổn định trở lại

Khi bạn cung cấp thanh khoản cho một cặp tiền điện tử, tỷ giá của chúng thường sẽ được tự động điều chỉnh theo giá thị trường. Tuy nhiên, giá càng lệch so với giá khi bạn gửi tiền vào, thì tổn thất tạm thời của bạn càng cao.

Do đó, bạn có thể đợi giá tài sản quay trở lại tỷ giá ban đầu và không rút tiền cho đến lúc đó. Tuy nhiên, điều này thường khá khó vì thị trường tiền điện tử luôn tiềm ẩn những biến động khó lường.

5.5. Pool thanh khoản chỉ có một loại tài sản

Không phải tất cả AMM đều có pool thanh khoản với hai loại tiền tệ. Một số AMM phổ biến, chẳng hạn như Liquidity, chỉ có một loại tài sản duy nhất. Trong loại LP này, bạn có thể cung cấp một stablecoin, chẳng hạn như LUSD cho pool để đảm bảo khả năng thanh toán của nó.

Để đổi lại việc cung cấp thanh khoản này, bạn sẽ được giảm phí sử dụng nền tảng. Vì chỉ có một đơn vị tiền tệ và không có tỷ lệ giữa hai tài sản, nên gây ra tổn thất tạm thời nào trong trường hợp này.

6. FAQs

Q1: Tại sao vẫn cung cấp thanh khoản bất kể Impermanent Loss?

Mặc dù Impermanent Loss có thể gây ra lỗ, nhưng về bản chất, đó chỉ là khoản lỗ "tạm thời" trên lý thuyết và tại thời điểm đó. Nếu giá của token quay trở lại mức ban đầu, khoản lỗ này sẽ biến mất, và nhà cung cấp thanh khoản (LP) sẽ không phải chịu thiệt hại nếu rút thanh khoản vào thời điểm này.

Thêm vào đó, khi cung cấp thanh khoản, các LP sẽ nhận được phần thưởng từ phí giao dịch của pool thanh khoản. Để khuyến khích LPs, các pool thường áp dụng các biện pháp nhằm bù đắp cho Impermanent Loss, chẳng hạn như thu phí giao dịch cao hơn. Nhờ vậy, LP có thể thu được lợi nhuận từ phí giao dịch, giúp bù đắp phần nào khoản lỗ tạm thời mà họ có thể gặp phải.

Q2: Tôi có thể tránh hoàn toàn Impermanent Loss không?

Impermanent Loss là không thể tránh hoàn toàn nếu thị trường biến động. Tuy nhiên, có thể giảm thiểu tổn thất bằng các chiến lược như lựa chọn các cặp token có tính ổn định cao, hoặc cung cấp thanh khoản trong các pool với phí giao dịch cao để bù đắp.

Q3: Cung cấp thanh khoản trên các sàn DEX nào dễ gặp Impermanent Loss nhất?

Các sàn phi tập trung như Uniswap, SushiSwap, và Balancer có thể dễ gặp Impermanent Loss, đặc biệt khi cung cấp thanh khoản cho các cặp token có biến động mạnh.

7. Kết luận

Thực tế, tổn thất tạm thời gần như là không thể tránh khỏi khi tham gia cung cấp thanh khoản trong DeFi. Vì vậy, hãy suy nghĩ thận trọng trước khi cung cấp thanh khoản cho bất kỳ liquidity pool nào để tránh rủi ro của tổn thất tạm thời. Ngay cả khi bạn là một nhà đầu tư có kinh nghiệm, hãy đảm bảo luôn cân đối danh mục đầu tư để giảm thiểu tác động từ impermanent loss.

Đọc thêm: