Tại sao Pump.fun lại phát triển AMM riêng? Raydium và hệ Solana bị đe doạ như thế nào từ nước đi này?

1. Tại sao Pump.fun lại quyết định phát triển AMM riêng?

Ngày 24/02, các nguồn tin trên X cho biết Pump.fun đang âm thầm thử nghiệm AMM riêng. AMM là cơ chế sử dụng thuật toán và pool thanh khoản để tự động định giá tài sản theo cung cầu, thay thế mô hình sổ lệnh truyền thống.

Pump fun silently launched an AMM. https://t.co/ERuXNSoivb

When a token graduates from Pump, it migrates to the Raydium AMM.

The standard Raydium AMM takes a 0.25% fee on swaps:

- 0.22% given to the LPs
- 0.03% allocated to $RAY buybacks

According to Defillama, Pump has… pic.twitter.com/AHCKIH7Dj3
— Zaddycoin (@zaddycoin) February 24, 2025

Pump.fun - vốn nổi tiếng với mô hình tạo meme token nhanh chóng và chi phí thấp, đang hướng tới việc xây dựng một hệ sinh thái khép kín. Thay vì tiếp tục phụ thuộc vào Raydium để cung cấp thanh khoản cho các token “tốt nghiệp” từ nền tảng, Pump.fun đã âm thầm thử nghiệm AMM riêng trên trang test.pump.fun. Token đầu tiên được chọn để thử nghiệm là $CRACK, nhanh chóng đạt vốn hóa 4 triệu USD, cho thấy sự hào hứng của cộng đồng trước bước đi này.

Động lực chính của Pump.fun là mong muốn kiểm soát dòng tiền trong hệ sinh thái meme coin – lĩnh vực mà họ đang thống trị. Hiện tại, mỗi giao dịch trên Pump.fun đều đi qua các pool thanh khoản của Raydium với mức phí 0.25%, trong đó 0.22% được chuyển cho Raydium và chỉ 0.03% được Pump.fun giữ lại để mua lại token RAY hoặc phát triển hệ thống. Với khối lượng giao dịch hàng ngày ước tính 100 triệu USD, Raydium thu về khoảng 12.500 USD phí mỗi ngày từ Pump.fun, tương đương 4.56 triệu USD mỗi năm. Nếu AMM riêng thành công, Pump.fun có thể giữ toàn bộ số tiền này, tạo ra một nguồn doanh thu khổng lồ.

Ngoài lợi ích tài chính, việc tự chủ thanh khoản còn mang lại cho Pump.fun khả năng điều chỉnh linh hoạt các thông số và chính sách, giảm sự phụ thuộc vào các đối tác bên ngoài. Đây là nền tảng để họ mở rộng sang các sản phẩm DeFi khác như hợp đồng vĩnh cửu hay giao thức cho vay, tiến tới xây dựng một “đế chế meme coin” tự vận hành.

2. Raydium và hệ Solana bị đe dọa như thế nào từ chiến lược này?

2.1. Liệu Raydium đã đến hồi kết?

Thông tin về AMM của Pump.fun vừa được hé lộ, giá token RAY của Raydium lập tức lao dốc 20%, phản ánh nỗi lo của nhà đầu tư về tương lai của sàn DEX này.

Là nền tảng xử lý hơn 27% khối lượng giao dịch DEX trên Solana trong tháng 1/2025, Raydium từ lâu đã hưởng lợi lớn từ mối quan hệ với Pump.fun. Dữ liệu từ DeFiLlama cho thấy Pump.fun đã đóng góp hơn 500 triệu USD phí swap, trong đó phần lớn chảy qua Raydium nhờ cơ chế “di cư” token: khoảng 1.4% token trên Pump.fun đạt ngưỡng vốn hóa 69.000 USD và chuyển sang Raydium để giao dịch.

Nếu Pump.fun giữ các token này trong hệ sinh thái của mình, Raydium sẽ mất đi một nguồn doanh thu quan trọng. Sự sụt giảm niềm tin của cộng đồng có thể khiến những người nắm giữ $RAY chùn bước, đặc biệt khi họ từng đầu tư vào Raydium vì sự thân thiện, dễ sử dụng và lượng người dùng khổng lồ mà Pump.fun mang lại.

2.1. Hệ lụy đối với hệ sinh thái Solana

Việc Pump.fun – một trong những nền tảng chủ chốt của Solana – phát triển AMM riêng và giảm sự phụ thuộc vào Raydium không chỉ là câu chuyện cạnh tranh giữa hai dự án mà còn tạo ra những hệ lụy sâu rộng đối với toàn bộ hệ sinh thái Solana. Từ sự sụt giảm niềm tin vào Raydium, biến động của thị trường meme coin, đến những thay đổi trong chiến lược phát triển dài hạn, dưới đây là các tác động chính mà Solana phải đối mặt.

Ảnh hưởng đến tâm lý cộng đồng: Cộng đồng Solana, vốn gắn bó chặt chẽ với văn hóa meme, đang bị chia rẽ. Một số người ủng hộ bước đi của Pump.fun, coi đây là sự đổi mới cần thiết, trong khi số khác lo ngại rằng “cú sốc” này sẽ làm suy yếu các dự án DeFi cốt lõi như Raydium, gây bất ổn cho hệ sinh thái.
Cạnh tranh AMM gia tăng: Sự xuất hiện của AMM từ Pump.fun sẽ kích thích các dự án khác trên Solana phát triển hoặc cải thiện hệ thống thanh khoản của riêng mình. Điều này có thể dẫn đến một cuộc đua đổi mới trong lĩnh vực DeFi, mang lại lợi ích cho người dùng thông qua phí thấp hơn, tính năng tốt hơn, nhưng cũng làm tăng nguy cơ phân mảnh thanh khoản – tình trạng các pool thanh khoản bị chia nhỏ, giảm hiệu quả chung của hệ sinh thái.

Tác động đến TVL: Tổng giá trị khóa (TVL) của Solana hiện đạt 9.77 tỷ USD, tăng 600% trong năm qua nhờ sự bùng nổ của meme coin và DeFi. Tuy nhiên, nếu thanh khoản từ Pump.fun không còn chảy qua Raydium mà tập trung vào AMM riêng, TVL của Raydium có thể giảm, ảnh hưởng đến chỉ số TVL tổng thể của Solana – một thước đo quan trọng để đánh giá sức khỏe của blockchain này.
Rủi ro tập trung hóa từ Pump.fun: Nếu AMM của Pump.fun thành công và giữ lại phần lớn thanh khoản nội bộ, nền tảng này có thể trở thành một “ông lớn” mới trong hệ sinh thái Solana, nắm giữ quyền lực quá lớn trong lĩnh vực meme coin và DeFi. Điều này đi ngược lại tinh thần phi tập trung của blockchain, tạo ra nguy cơ phụ thuộc vào một thực thể duy nhất – một vấn đề mà Solana vốn đã phải đối mặt khi bị chỉ trích về tính tập trung trong quá khứ.

Sự suy giảm của “văn hóa meme”: Solana từng được mệnh danh là “memechain” nhờ sự bùng nổ của meme coin, nhưng sự kiện này cho thấy tính không bền vững của mô hình này. Meme coin phụ thuộc nặng nề vào tâm lý đám đông, và những biến động như việc Pump.fun “bỏ rơi” Raydium có thể làm giảm niềm tin vào các dự án tương tự. Trong dài hạn, Solana có thể buộc phải giảm sự phụ thuộc vào meme coin để tránh rủi ro sụp đổ khi xu hướng này thoái trào.

Trải nghiệm người dùng: Nếu Pump.fun không đảm bảo được thanh khoản ổn định cho AMM của mình, người dùng có thể gặp khó khăn khi giao dịch meme token, đặc biệt là các token nhỏ dễ bị thao túng giá (pump-and-dump). Điều này có thể làm giảm sức hấp dẫn của Solana với nhóm người dùng yêu thích sự đơn giản và nhanh chóng – đặc điểm từng là lợi thế lớn của blockchain này so với đối thủ.

3. Kết luận

Trước áp lực từ Pump.fun, Raydium buộc phải tìm cách đáp trả. Một số chuyên gia dự đoán sàn DEX này có thể giảm phí giao dịch, hợp tác với các dự án lớn hơn, hoặc tung ra các tính năng mới để giữ chân người dùng. Tuy nhiên, nếu không thích nghi kịp thời, Raydium có nguy cơ bị tụt lại trong cuộc đua DeFi trên Solana.

Đọc thêm: