zkSync ra mắt ZK Stack. Cuộc chiến layer 3 bắt đầu?

1. Hyperchain là gì?

Trước khi bắt đầu tìm hiểu về ZK Stack, chúng ta cần biết về Hyperchain là gì?

Hyperchain là một mạng lưới gồm nhiều blockchain liên kết với nhau và sử dụng các bằng chứng xác thực Zero Knowledge trên nền zkSync Era. Matter Labs gọi đây là các mạng lưới "Hyperchains".

Nếu như Hyperchain được xây dựng trên Ethereum thì được coi là một Layer 2 tương tự như zkSync Era, còn nếu xây dựng trên chính zkSync Era thì được coi là một nền tảng Layer 3. zkSync Era được tính là mạng lưới Hyperchain đầu tiên. HyperChain có một số các đặc điểm bao gồm:

Các HyperChain được liên kết với nhau thông qua một cây cầu duy nhất gọi là HyperBridge.
Các HyperChain đem lại sự linh hoạt cho nhà phát triển trong việc tùy chỉnh blockchain theo ý họ muốn. Ví dụ như việc chọn token native làm fee hay không? Blockchain tập trung vào yếu tố tốc độ hay là tập trung vào fee giao dịch.
Các HyperChain có thể tùy chọn các khả năng mở rộng như zkRollup, zkPorter hay Validium tùy thuộc vào nhu cầu của dự án muốn thiên về bảo mật hay khả năng mở rộng.

zkRollup: Dành cho các Blockchain thiên về dự án DeFi yêu cầu cao về tính bảo mật & phi tập trung. Với zkRollup thì toàn bộ dữ liệu sẽ được gửi từ L3 về L2 và cuối cùng là L1.

zkPorter: Dành cho các Blockchain thiên về dự án NFT, Gaming, Social yêu cầu cao về khả năng mở rộng. Với zkPorter, thì hầu hết dữ liệu sẽ được lưu trữ offchain và chỉ gửi hash về L1. Điều này làm phí giao dịch trên các nền tảng zkPorter gần như bằng 0. Rủi ro của mô hình này là các Validator cùng nhau gian lận.

Validium: Sẽ phù hợp cho người dùng doanh nghiệp cần tính minh bạch và riêng tư. Validium thực chất là một trường hợp đơn giản hơn của zkPorter, các nhà phát triển có thể dễ dàng triển khai Hyperchains dựa trên chính sách này.

Trong khi Optimism sử dụng OP Stack để tăng cường tầm nhìn về Superchain, Arbitrum gần đây đã giới thiệu mô hình Layer 3 riêng của mình là Arbitrum Orbit, chạy trên Arbitrum Nitro (sau này sẽ là Stylus). Trong khi đó, zkSync hướng đến Hyperchain với ZK Stack.

2. ZK Stack Là Gì?

2.1. ZK Stack là gì?

Trên twitter, zkSync đã công bố ra mắt ZK Stack, bộ công cụ xây dựng Hyperchain dựa trên mã nguồn mở của zkSync Era.

Meet ZK Stack ?: Your modular framework for building sovereign ZK-powered Hyperchains, based on Era’s open source code.

Last week, we shared an initial draft of the ZK Credo, a set of guiding principles for ZK tech and culture to reshape the internet. The ZK Stack is our… pic.twitter.com/joiXn23Syc
— zkSync ∎ (@zksync) June 26, 2023

ZK Stack là framework (bộ công cụ) giúp các nhà phát triển xây dựng Hyperchain một cách dễ dàng dựa trên mã nguồn mở của zkSync Era. Điểm nổi bật của ZK Stack là tính chủ quyền và khả năng kết nối mượt mà.

Về tính chủ quyền: ZK Stack cho phép người tạo Hyperchain sở hữu đầy đủ quyền sử dụng mã nguồn và có quyền tự do tùy chỉnh và hình thành mọi khía cạnh của chuỗi. Điều này mang lại sự linh hoạt và sáng tạo cho người tạo Hyperchain.
Về khả năng kết nối: Các Hyperchain là các blockchian riêng rẽ hoạt động độc lập với nhau. Để giúp các Hyperchain có thể giao tiếp với nhau, các nhà phát triển của Matter Labs đã xây dựng lên cây cầu Hyperbridges giúp cho các Hyperchain có thể kết nối với nhau . Điều này đảm bảo sự liên kết và sự thống nhất trong hệ sinh thái Hyperchain.

Khác với OP Stack và Arbitrum Orbit, ZK Stack hướng đến công nghệ kết hợp giữa Modular Blockchain và Internet Of Blockchain, đem lại sự hiệu quả và khả năng linh hoạt cao.

2.2. Đặc điểm của ZK Stack

Một số ưu điểm của ZK Stack:

Miễn phí: Bộ công cụ này hoàn toàn miễn phí và khuyến khích sự đóng góp từ các nhà phát triển.
Khả năng kết hợp cao: Các Hyperchain xây dựng bằng bộ công cụ này có khả năng kết hợp cao, độ trễ thấp và chia sẻ thanh khoản.
Tính module: Nhà phát triển có thể linh hoạt tùy chỉnh Hyperchain của mình, từ việc lựa chọn trình sắp xếp thứ tự và chế độ dữ liệu sẵn có đến xác định token riêng.
Công nghệ: zkSync là giải pháp mở rộng phổ biến sử dụng công nghệ roll-up trên Ethereum. ZK Stack kế thừa tính an toàn và tin cậy tương tự.
Future-proof: ZK rollups là xu hướng tương lai của mở rộng Ethereum. Sử dụng ZK Stack để xây dựng kiến trúc từ đầu sẽ giúp tận dụng tối đa tiềm năng của công nghệ ZK và đảm bảo tính bảo mật cho tương lai.

4. Ứng dụng của ZK Stack

4.1. ZK Stack dành cho ai?

ZK Stack không phải dành cho mọi người. Nếu bạn đang xây dựng dự án DEFI hoặc một dự án https://theblock101.com/nft-la-gi, triển khai nó trên một Hyperchain hiện có như zkSync Era sẽ đơn giản hơn, cho phép bạn kết hợp đồng bộ với các giao thức khác trong hệ sinh thái.

Ví dụ trường hợp sử dụng ZK Stack

Nếu bạn đang xây dựng một trò chơi hoặc mạng xã hội và cần một lightweight sequencer, không bị ảnh hưởng bởi các ứng dụng khác. Ví dụ như game Axie chuyển từ Ethereum sang ronin blockchain
Đối với những người xây dựng một appchain thiên hướng tốc độ xử lý giao dịch nhanh, có độ trễ thấp. Ví dự dự án DYDX đã làm.
Ngân hàng hoặc doanh nghiệp tìm kiếm một private blockchain trong khi vẫn liên kết với phần còn lại của hệ sinh thái.
Nếu mục tiêu của bạn là xây dựng một mạng lưới ứng dụng có khả năng tương tác với nhau, không bị ràng buộc bởi các giả định tin cậy tồn tại trong cầu nối x-chain và với chi phí tiết kiệm.
ZK Stack cũng sẽ phù hợp khi bạn xây dựng một sản phẩm lấy Tokenomics làm yếu tố trung tâm, ví dụ bạn muốn dùng token dự án của bạn là token quản trị, làm fee giao dịch thay cho vì sử dụng ETH.

4.2. Vai trò của ZK Stack

ZK Stack giúp cho các nhà phát triển tiết kiệm thời gian, công sức và tiền bạc để xây dựng một sản phẩm. Thay vì phải xây dựng một hệ thống hoàn toàn mới, nhà phát triển có thể tham gia vào mạng lưới thông qua ZK Stack mà vẫn đảm bảo được tính tùy biến của Blockchain theo nhu cầu.

Một số điểm mạnh mà ZK Stack cung cấp:

Giao diện trải nghiệm thân thiện: zkSync là Layer 2 duy nhất hiện tại hỗ trợ công nghệ Account Abstraction, ứng dụng ZK Stack giúp các Hyperchain kế thừa các công nghệ hiện có và giảm tối đa phí gas.
Nén dữ liệu tốt: Nhờ vào tính chất ngắn gọn của zk-proof, một số loại giao dịch như cập nhật oracles sẽ rẻ hơn 1.000 lần nếu sử dụng ZK Stack so với các nền tảng rollup khác.
Chi phí cực thấp: Ngoài zk rollup, Hyperchain hoàn toàn thừa hưởng tính bảo mật của Ethereum. Ứng dụng ZK Stack cung cấp khả năng mở rộng tùy chọn với các tài khoản zkPorter phù hợp với từng trường hợp sử dụng cụ thể.

5. Kết luận

Không đứng ngoài cuộc chơi Layer 3, việc ra mắt ZK Stack đánh dấu việc zkSync tham gia cuộc đua Layer 3. Tuy nhiên tất cả chỉ là khởi đầu, hãy cùng Bigcoin theo dõi tiếp ZK Stack của zkSync sẽ phát triển như thế nào trong thời gian tới nhé.

Đọc thêm: