Tiếng Việt
English
1. Spot market là gì?
Spot market, hay còn gọi là thị trường giao ngay, là một hình thức giao dịch tài sản tài chính như tiền điện tử, cổ phiếu, hoặc hàng hóa, trong đó việc trao đổi và thanh toán diễn ra ngay lập tức hoặc trong một khoảng thời gian rất ngắn.
Đối với các giao dịch này, người mua và người bán thỏa thuận về giá và thực hiện giao dịch ngay lập tức tại thời điểm hiện tại. Giá tài sản trên thị trường giao ngay phản ánh giá hiện tại của tài sản đó, không bao gồm bất kỳ yếu tố dự đoán nào về giá tương lai.
Trong thị trường tiền điện tử, Spot market là nơi người dùng có thể mua và bán các loại tiền kỹ thuật số khác nhau như Bitcoin, Ethereum, hoặc các altcoin khác với giá hiện tại. Các giao dịch này được thực hiện trực tiếp giữa các bên mà không có sự can thiệp của bên thứ ba, và việc sở hữu tài sản sẽ được chuyển ngay lập tức sau khi giao dịch hoàn tất.
2. Có mấy loại Spot market?
Hiện tại, trong thị trường giao ngay thường có 2 loại giao dịch phổ biến:
- Market Exchange: Giao dịch thông qua các sàn giao dịch điện tử
- Over the counter - OTC: Giao dịch tại quầy không qua bất kỳ một bên thứ ba nào
Mỗi loại hình giao dịch này có đặc điểm và cách thức hoạt động riêng, phù hợp với từng nhu cầu và chiến lược đầu tư khác nhau.
2.1. Market Exchange
Market Exchange là nơi các giao dịch spot diễn ra trên các sàn giao dịch tiền điện tử công khai như Binance, Coinbase, Kraken, và nhiều sàn khác. Trên các sàn này, người dùng có thể tạo lệnh mua hoặc bán các loại tiền điện tử, và lệnh sẽ được khớp với lệnh đối ứng từ các người dùng khác. Các giao dịch trên sàn thường có tính thanh khoản cao, giúp người dùng có thể mua hoặc bán tài sản của mình một cách nhanh chóng với giá tốt.
Người dùng có thể lựa chọn giao dịch giao ngay qua sàn giao dịch tập trung (CEX) hoặc sàn phi tập trung (DEX).
Đối với sàn giao dịch CEX, người dùng đang chấp nhận giao dịch thông qua một bên trung gian - đó là sàn. Chính vì vậy, người dùng cần đảm bảo tuân thủ những yêu cầu nhất định từ phía sàn, ví dụ như KYC, ký quỹ tài sản trong sàn,… Sàn sẽ đóng vai trò tổng hợp và giúp những giao dịch được thực hiện. Khi tham gia giao dịch trên những sàn CEX này, người dùng sẽ cần phải trả các khoản phí giao dịch cho sàn. Vì vậy, bất kể trong thị trường bull hay bear thì mô hình sàn luôn có doanh thu, miễn là có đủ lượng người dùng và phát sinh giao dịch.
Đối với sàn DEX, vì là sàn phi tập trung nên người dùng sẽ có toàn quyền đối với tài sản của mình mà không phải ký quỹ cho sàn. Vậy nên, người dùng chỉ cần sử dụng một ví điện tử phi tập trung có sẵn các loại tài sản muốn giao dịch và thực hiện các lệnh giao dịch trực tiếp trên các nền tảng DEX đó. Tuy nhiên, trong trường hợp giao dịch gặp vấn đề, sẽ không có bên thứ ba nào có thể hỗ trợ người dùng.
2.2. OTC
OTC (Over-the-Counter) là một hình thức giao dịch khác của Spot market, nơi các giao dịch được thực hiện trực tiếp giữa hai bên mà không cần thông qua sàn giao dịch công khai, còn được gọi là giao dịch ngoài sàn. Thường các giao dịch OTC sẽ diễn ra trực tiếp giữa những người dùng với nhau hoặc giữa các nhà môi giới, nhà giao dịch và đại lý.
Thường những giao dịch diễn ra trên thị trường sẽ có thể gây đến những biến động giá nhất định khi có lượng bán ra hoặc mua vào quá lớn. Chính vì vậy, giao dịch OTC cho phép người dùng có thể trực tiếp trao đổi tài sản với nhau, ở mức giá thống nhất giữa hai bên và thực hiện trao đổi tài sản ngay lập tức.
Ngoài ra, việc giao dịch OTC còn giúp người dùng tránh bị trượt giá khi đặt lệnh giao dịch trên các sàn. Chính vì vậy, giao dịch kiểu này thường phù hợp cho những lệnh có khối lượng lớn.
3. Cách hoạt động của Spot Market
Spot market hoạt động dựa trên nguyên tắc cung cầu, nơi giá cả được xác định thông qua sự tương tác giữa người mua và người bán. Khi một người mua muốn mua một tài sản, họ sẽ đặt lệnh mua với một mức giá cụ thể. Nếu có người bán đồng ý với mức giá đó, giao dịch sẽ được khớp và thực hiện ngay lập tức. Tương tự, nếu một người bán muốn bán một tài sản, họ sẽ đặt lệnh bán, và nếu có người mua đồng ý với giá đó, giao dịch sẽ được hoàn thành.
Trên các sàn giao dịch, quá trình này thường được tự động hóa, với các lệnh mua và bán được khớp tự động thông qua hệ thống khớp lệnh của sàn. Trong khi đó, trên thị trường OTC, các giao dịch thường được thực hiện thủ công và có thể bao gồm các quá trình thương lượng trực tiếp giữa các bên.
4. Nên giao dịch Spot Market hay Future Market?
Khi so sánh giữa Spot market và Future market (thị trường tương lai), mỗi loại hình giao dịch có những ưu điểm và nhược điểm riêng.
Spot market cho phép người dùng mua và sở hữu ngay lập tức tài sản mà họ giao dịch. Điều này thích hợp cho những người muốn đầu tư dài hạn và mong muốn sở hữu thực tế tài sản mà họ mua. Spot market cũng ít phức tạp hơn Future market, không yêu cầu người dùng phải có kiến thức sâu về các công cụ tài chính phức tạp như đòn bẩy hoặc hợp đồng tương lai.
Ngược lại, Future market cho phép người dùng đặt cược vào giá tương lai của tài sản mà không cần sở hữu thực tế tài sản đó. Điều này có thể mang lại lợi nhuận lớn hơn, nhưng cũng kèm theo rủi ro cao hơn do sự biến động của giá cả và đòn bẩy. Future market thường phù hợp với các nhà đầu tư có kinh nghiệm và muốn tận dụng các chiến lược đầu tư phức tạp để tối đa hóa lợi nhuận.
Vì vậy, việc lựa chọn giữa Spot market và Future market phụ thuộc vào mục tiêu đầu tư và khả năng chấp nhận rủi ro của từng người.
5. Rủi ro của từng loại giao dịch
5.1. Giao dịch spot qua các sàn giao dịch
- Rủi ro thị trường (Market Risk): Thị trường tăng giảm có thể tác động đáng kể đến giá của tài sản. Giá có thể biến đổi nhanh chóng và không đoán trước được dẫn đến mất mát giá trị tài sản.
- Rủi ro thanh khoản (Liquidity Risk): Một số loại tài sàn có thanh khoản thấp trên một số sàn giao dịch, dẫn đến việc tài sản không dễ dàng thanh khoản được.
- Rủi ro liên quan đến sàn giao dịch (Exchange Risk): Sàn giao dịch có thể gặp vấn đề kỹ thuật hoặc pháp lý, ảnh hưởng đến quá trình giao dịch. Thậm chí khi giao dịch qua các sàn giao dịch tập trung, sàn là người có toàn quyền quyết định với tài khoản của người dùng, có thể khoá nạp/ rút bất cứ lúc nào, gây ảnh hưởng tới giá trị tài sản của người dùng.
5.2. Giao dịch spot tại quầy, qua OTC
- Nguy cơ lừa đảo cao: Vì giao dịch OTC là giao dịch giữa các cá nhân với nhau, nên nếu không tìm hiểu các bên uy tín có thể dẫn đến trường hợp một trong hai bên không thực hiện cam kết.
- Rủi ro pháp lý (Legal Risk): Do hợp đồng OTC thường không được điều chỉnh chặt chẽ như giao dịch trên sàn và việc cho phép mua bán trao đổi tiền mã hoá trực tiếp vẫn chưa được quy định rõ ràng bởi pháp luật nên sẽ dễ dẫn tới việc vướng vào pháp lý không mong muốn.
- Rủi ro tiền bẩn: Những nhà giao dịch OTC thường tiếp xúc với nguồn tiền đa dạng từ nhiều bên khác nhau. Nếu nhà giao dịch không tìm hiểu uy tín của người mà mình sẽ giao dịch OTC một cách kỹ càng trước khi thực hiện giao dịch, hoặc để lại những dấu vết giao dịch sẽ có nguy cơ dính đến tiền bẩn.
- Không đa dạng thanh khoản: Thị trường OTC không có cơ sở hạ tầng như sàn giao dịch, do đó, việc tìm mua/bán và giao dịch có thể trở nên khó khăn hơn.
6. Cần chuẩn bị gì để có thể giao dịch spot trong crypto?
6.1. Giao dịch spot qua các sàn giao dịch tập trung CEX
Bước 1: Mở một tài khoản giao dịch trên các sàn tập trung và thực hiện KYC (xác minh danh tính) theo yêu cầu của từng sàn. Một số sàn giao dịch phổ biến hiện tại: Binance, Huobi, Bybit, MEXC,…
Bước 2: Chuẩn bị tài khoản ngân hàng và thực hiện giao dịch p2p trên sàn để mua USDT bằng tiền Việt. Sau khi đã mua, USDT sẽ được chuyển trực tiếp vào tài khoản Spot của người dùng.
Bước 3: Vào mục “Spot” trong các sàn giao dịch và chọn những đồng coin mà mình muốn giao dịch để bắt đầu thực hiện giao dịch.
6.2. Giao dịch spot qua các sàn giao dịch phi tập trung DEX
Bước 1: Người dùng cần chuẩn bị một ví phi tập trung để lưu trữ token/coin của mình. Các loại ví phổ biến có thể kể đến: Metamask, Trust Wallet, Coin98,…
Bước 2: Truy cập vào các sàn giao dịch có hỗ trợ loại token mình muốn giao dịch (không phải token nào cũng có thanh khoản trên tất cả các sàn, còn tuỳ thuộc vào sàn giao dịch đó hỗ trợ chuỗi khối nào và có hỗ trợ token đó không). Người dùng có thể lên các trang như Coingecko, Coinmarketcap để kiểm tra trước xem loại token mình muốn mua/bán đang được hỗ trợ trên những sàn giao dịch nào.
Bước 3: Sau khi đã xác định được sàn giao dịch và đồng coin/token mình muốn giao dịch, người dùng chỉ cần chọn cặp giao dịch mong muốn, kết nối với ví phi tập trung của mình và thực hiện giao dịch.
6.3. Giao dịch spot qua phương thức OTC
Như đã đề cập bên trên, giao dịch OTC là một hình thức cho phép người dùng bỏ qua rào cản về việc giao dịch thông qua các bên trung gian như sàn. Với hình thức này, người dùng có thể lựa chọn những bên môi giới uy tín hoặc giao dịch trực tiếp với những thương nhân/ cá nhân uy tín trong thị trường để trực tiếp trao đổi tài sản.
Với hình thức này, người dùng sẽ không cần chuẩn bị ví phi tập trung hay xác minh danh tính, tài khoản trên các sàn tập trung, người dùng có thể dễ dàng mua bán các loại token/coin bằng VND hoặc USD, EUR,…
7. Kết luận
Trên đây là những thông tin khá cơ bản để người dùng có thể bắt đầu thực hiện những giao dịch giao ngay trong thị trường crypto. Tuy nhiên, việc đầu tư crypto vẫn còn chứa khá nhiều rủi ro nếu người dùng không trang bị được cho mình những kiến thức chuyên sâu về thị trường tài chính, hoặc những dự án mà mình đầu tư. Chính vì vậy, người dùng cần tự nghiên cứu và tìm hiểu kỹ lưỡng trước khi đưa ra bất kỳ quyết định đầu tư nào để tránh mất mát hoặc rủi ro về mặt tài sản.
Hy vọng những thông tin trên đây cung cấp những kiến thức hữu ích cho người dùng. Theo dõi đội ngũ Bigcoin để cập nhật thêm nhiều thông tin khác về thị trường và các dự án crypto nổi bật!
