Bitcoin là gì? Tất tần tật những thông tin quan trọng về Bitcoin

1. Bitcoin là gì?

1.1. Bitcoin là gì?

Bitcoin (ký hiệu là $BTC) là đồng tiền điện tử đầu tiên và phổ biến nhất trên thế giới, được tạo ra bởi một cá nhân hoặc nhóm người ẩn danh dưới bút danh Satoshi Nakamoto vào năm 2009.

1.2. Công nghệ Blockchain của Bitcoin là gì?

Bitcoin hoạt động dựa trên một công nghệ gọi là "Blockchain." Blockchain hoạt động như một cuốn sổ cái phân tán cho phép ghi lại giao dịch và dữ liệu một cách minh bạch và không thể sửa đổi dưới bất kì hình thức nào.

Mỗi giao dịch Bitcoin được ghi lại trong một khối và sau đó liên kết với các khối trước đó. Điều này giúp tạo ra một hệ thống an toàn và không thể thay đổi dữ liệu.

1.3. Vì sao Bitcoin được tạo ra?

Năm 2008, thị trường tài chính toàn cầu chứng kiến cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất kể từ Đại suy thoái thập kỷ 1930.

Trong thời gian này, thị trường tài chính gặp nhiều biến cố, dẫn đến việc phá sản của các ngân hàng và doanh nghiệp lớn. Các ngân hàng và tổ chức tài chính đã sử dụng tiền gửi của người dùng để giao dịch và tạo ra tài sản không minh bạch, làm cho người dân không biết chính xác tình hình tài chính của họ.

Không chỉ vậy, sự thiếu minh bạch trong hệ thống tài chính đã làm cho các giao dịch gặp khó khăn. Cuộc khủng hoảng cũng đã làm mất đi lòng tin của mọi người vào hệ thống tài chính truyền thống. Từ đó, đòi hỏi một hệ thống mới cần được tạo ra để đảm bảo tính minh bạch và an toàn trong các giao dịch tài chính, củng cố lại niềm tin của mọi người về hệ thống tài chính.

Lúc bấy giờ, công nghệ blockchain chỉ mới là một ý tưởng mới đang được nghiên cứu. Blockchain là một cơ chế cho phép các giao dịch được ghi lại một cách minh bạch và bất biến trên một hệ thống phân cấp mà không cần một bên trung gian.

Ý tưởng về tiền tệ kỹ thuật số phi tập trung ra đời dựa trên câu chuyện về blockchain. Người sáng tạo Bitcoin, được biết đến với bí danh Satoshi Nakamoto, đã viết bài báo vào năm 2008 mô tả một hệ thống tiền tệ kỹ thuật số phi tập trung hoàn toàn mới.

Nakamoto sử dụng công nghệ blockchain để tạo ra một loại tiền tệ phi tập trung, cho phép các giao dịch diễn ra trực tiếp giữa các bên mà không cần sự can thiệp của ngân hàng hoặc tổ chức trung gian đồng thời bất cứ ai cũng có quyền truy cập để kiểm tra các giao dịch.

Những người quan tâm đến cuộc khủng hoảng tài chính đã thấy tiềm năng của Bitcoin như một cách để giải quyết những vấn đề của mô hình tài chính truyền thống. Dần dần sự quan tâm đến các giải pháp tài chính phi tập trung và kỹ thuật số như Bitcoin ngày càng tăng cao.

Một số người còn coi Bitcoin như một tài sản có khả năng lưu trữ giá trị giống như vàng. Số lượng Bitcoin có hạn, chỉ có thể khai thác tối đa 21 triệu đồng tiền số này, do đó, nhiều người hy vọng rằng giá trị của Bitcoin có thể tăng theo thời gian. Đó chính là nguyên nhân và bối cảnh ra đời của Bitcoin.

2. Lịch sử hình thành và phát triển của Bitcoin

Bitcoin đã trải qua một hành trình dài từ đồng tiền chỉ có giá trị vài đồng xu đến khi trở thành một tài sản có giá trị cao và có tầm ảnh hưởng nhất định đến thị trường tiền điện tử nói riêng và thị trường tài chính nói chung.

Dưới đây là một số cột mốc nổi bật trong quá trình hình thành và phát triển của Bitcoin:

• Năm 2008: Cộng đồng biết đến Bitcoin từ một bài báo được đăng tải bởi một cá nhân hoặc một nhóm người dùng tên là Satoshi Nakamoto. Bài báo này có tiêu đề "Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System" và mô tả một hệ thống tiền tệ phi tập trung mới dựa trên công nghệ blockchain.
• Năm 2009: Vào ngày 3 tháng 1 năm 2009, phần mềm Bitcoin đầu tiên đã được phát hành, cho phép người dùng tạo ví và thực hiện giao dịch Bitcoin. Ngày này còn được gọi là "Ngày Genesis" - ngày ra mắt chính thức của Bitcoin.
• Tháng 5/2009: Người dùng đầu tiên thực hiện giao dịch mua hàng bằng Bitcoin. Một người dùng có tên Laszlo Hanyecz đã trả 10.000 Bitcoin để mua hai chiếc pizza từ một người khác thông qua diễn đàn Bitcointalk. Hiện nay, người ta vẫn lấy ngày 22 tháng 5 làm ngày kỷ niệm giao dịch mua hàng bằng Bitcoin đầu tiên trong lịch sử, với tên gọi là ngày “Bitcoin Pizza Day”.
• Năm 2010: Một số sàn giao dịch Bitcoin đầu tiên được thành lập, cho phép người dùng mua và bán Bitcoin với nhau bằng tiền fiat như USD. Giá trị của Bitcoin cũng bắt đầu tăng đáng kể từ chỉ vài xu đến vài đô la Mỹ.
• Năm 2013: Giá Bitcoin tăng vọt lên hơn 1000 USD lần đầu tiên. Điều này thu hút sự chú ý rộng rãi từ công chúng và truyền thông. Các sàn giao dịch Bitcoin trở nên phổ biến hơn và người dùng trên toàn thế giới quan tâm đến Bitcoin.
• Năm 2017: Giá Bitcoin tăng đột ngột lên hơn 20.000 USD vào tháng 12 năm 2017, thu hút sự chú ý lớn và làm cho Bitcoin trở thành một đề tài nổi tiếng. Tuy nhiên, sau đó, giá Bitcoin cũng giảm mạnh, gây ra một giai đoạn biến động lớn trên thị trường.
• Từ năm 2018 đến nay: Bitcoin tiếp tục phát triển và trở nên phổ biến hơn. Nhiều công ty và tổ chức lớn bắt đầu chấp nhận Bitcoin làm phương tiện thanh toán. Đồng thời, công nghệ blockchain của Bitcoin đã cổ vũ sự ra đời của hàng nghìn đồng tiền điện tử khác.

3. Cách thức hoạt động của Bitcoin

Bitcoin hoạt động dựa trên cơ chế đồng thuận Proof of Work (PoW). Cơ chế này được sử dụng để xác nhận các giao dịch và bảo vệ mạng Bitcoin khỏi các cuộc tấn công.

Dưới đây là cách hoạt động của cơ chế đồng thuận PoW của Bitcoin:

1. Giao dịch Bitcoin: Khi một người dùng gửi hoặc nhận Bitcoin, giao dịch này sẽ được gửi vào mạng Bitcoin để xác nhận và được ghi vào một khối mới trong blockchain.
2. Tạo khối mới: Các giao dịch mới được tổng hợp thành một khối mới. Mỗi khối chứa thông tin về các giao dịch và cũng chứa mã băm của khối trước đó, tạo thành một chuỗi liên kết gọi là blockchain.
   • Một khối có thể chứa thông tin về các giao dịch Bitcoin được thực hiện trong khoảng 10 phút.
   • Mỗi khối Bitcoin có giới hạn kích thước giao dịch là 1MB. Tuy nhiên, với các giải pháp mở rộng quy mô của Bitcoin thì kích thước giới hạn của các khối ngày càng tăng lên tới 2MB, 4MB.
3. Khai thác (mining): Trước khi khối mới được thêm vào blockchain, các thợ đào (miners) phải giải quyết một câu đố toán học phức tạp. Câu đố này được gọi là "Proof of Work puzzle" hoặc "bài toán khai thác". Thợ đào cần tìm ra một giá trị (số nonce) sao cho mã băm của khối mới kết hợp với nonce này sẽ tạo ra một kết quả thỏa mãn một điều kiện nhất định.
4. Tiêu tốn năng lượng: Việc giải quyết câu đố PoW yêu cầu thợ đào tiêu tốn năng lượng tính toán. Họ phải thử nghiệm nhiều giá trị nonce khác nhau cho đến khi tìm ra kết quả đúng. Người thợ đào đầu tiên giải quyết câu đố và tạo khối mới được thưởng một số lượng Bitcoin cố định, cũng như các phí giao dịch trong khối đó.
5. Xác nhận giao dịch: Khi một khối mới được tạo và được thêm vào blockchain, các giao dịch trong khối đó được xác nhận và coi như đã thành công. Người dùng nhận được Bitcoin từ giao dịch của họ khi được xác nhận trong một khối.

Cơ chế PoW giúp bảo vệ mạng Bitcoin khỏi các cuộc tấn công bằng cách yêu cầu kẻ tấn công phải chi tiêu rất nhiều năng lượng để tấn công và thay đổi các khối đã được xác nhận trong quá khứ. Điều này làm cho việc thay đổi lịch sử giao dịch rất khó và không khả thi.

**Để hiểu hơn về cơ chế này, đọc thêm tại: Blockchain là gì?

4. Đơn vị đo lường của Bitcoin

Bitcoin sử dụng các đơn vị đo lường khác nhau để biểu diễn giá trị và số lượng của nó. Điều này giúp tăng cường tính hiệu quả và tiện lợi trong việc giao dịch và định giá các số lượng khác nhau của Bitcoin.

Dưới đây là một số đơn vị đo lường chính của Bitcoin:

Trong đó:

• Bitcoin (BTC): đơn vị đo lường cơ bản và lớn nhất của Bitcoin. Đây là đơn vị được sử dụng phổ biến nhất khi thảo luận về giá trị và giao dịch của Bitcoin.
• MilliBitcoin (mBTC): Đơn vị này thường được sử dụng khi giá Bitcoin tăng lên mức cao và giá trị của 1 BTC trở nên quá lớn để thực hiện các giao dịch hàng ngày.
• MicroBitcoin (μBTC): Đơn vị này còn được gọi là "bit". Nó thường được sử dụng trong trường hợp giá Bitcoin tăng vượt qua mức triệu đô và giá trị của 1 BTC trở nên quá lớn để định giá các sản phẩm và dịch vụ thông thường.
• Satoshi (sats): Đây là đơn vị nhỏ nhất và nhỏ nhất của Bitcoin. Đơn vị này được đặt tên theo tên của người sáng lập Bitcoin, Satoshi Nakamoto. Vì giá trị của một Bitcoin rất lớn, nên sử dụng satoshi giúp định giá và giao dịch các số lượng nhỏ của Bitcoin dễ dàng hơn.

Ví dụ:

• 0.5 BTC = 50,000,000 sats
• 500 mBTC = 50,000,000 sats
• 500,000 μBTC (bits) = 50,000,000 sats
• 50,000,000 sats = 0.5 BTC

5. Ưu và nhược điểm của Bitcoin

5.1. Ưu điểm

• Phi tập trung và không kiểm soát bởi ngân hàng hoặc chính phủ: Bitcoin hoạt động dựa trên công nghệ blockchain, không phụ thuộc vào bất kỳ tổ chức nào và không có chính phủ nào kiểm soát nó. Điều này đảm bảo tính phi tập trung và tự chủ của Bitcoin.
• Bảo mật và an toàn: Có thể nói blockchain của Bitcoin là một trong những mạng lưới blockchain an toàn nhất hiện nay. Bởi vì, các giao dịch Bitcoin được mã hóa bằng mã học mạnh mẽ, làm cho chúng khó bị tấn công hay lừa đảo.
• Giao dịch quốc tế nhanh chóng và tiết kiệm: Gửi và nhận Bitcoin có thể được thực hiện một cách nhanh chóng và tiết kiệm mà không cần thông qua các bước phức tạp từ ngân hàng hoặc dịch vụ chuyển tiền truyền thống. Điều này đặc biệt hữu ích khi giao dịch giữa các quốc gia khác nhau.
• Tiềm năng lưu trữ giá trị: Một số người sử dụng Bitcoin như một phương tiện để lưu trữ giá trị. Do nguồn cung có giới hạn (tối đa 21 triệu Bitcoin), một số người tin rằng Bitcoin có thể giữ giá trị theo thời gian, giống như vàng.
• Tính khả dụng và dễ sử dụng: Bitcoin có sẵn 24/7 và không bị giới hạn về địa lý. Bất kỳ ai có kết nối internet đều có thể sử dụng và tiếp cận Bitcoin thông qua các ví điện tử và sàn giao dịch.
• Giao dịch ẩn danh và bảo vệ quyền riêng tư: Khi sử dụng Bitcoin, người dùng có thể duy trì mức độ ẩn danh và bảo vệ quyền riêng tư của mình. Dù vậy, đáng lưu ý rằng các giao dịch trên blockchain vẫn là công khai và có thể được kiểm tra bởi bất kỳ ai.

5.2. Nhược điểm

• Biến động giá cả: Giá Bitcoin có thể biến đổi mạnh, thậm chí trong thời gian ngắn. Điều này tạo ra rủi ro cao cho nhà đầu tư và người dùng sử dụng Bitcoin làm phương tiện thanh toán.
• Tốc độ giao dịch: Do quy trình đồng thuận Proof of Work (PoW) phức tạp, thời gian xác nhận giao dịch Bitcoin có thể lâu hơn so với các hệ thống thanh toán truyền thống.
• Tiêu thụ năng lượng cao: Cơ chế PoW yêu cầu thợ đào tiêu tốn năng lượng tính toán lớn để giải quyết các câu đố, dẫn đến mức tiêu thụ năng lượng của mạng Bitcoin lớn.
• Không hỗ trợ smart contract: Bitcoin là mạng lưới blockchain không hỗ trợ smart contract và điều này khiến mạng lưới Bitcoin phải đối mặt với hạn chế rất lớn về vấn đề mở rộng và khả năng xử lý giao dịch.
• Vấn đề pháp lý và quy định: Một số quốc gia đã đưa ra các quy định và hạn chế liên quan đến việc sử dụng và giao dịch Bitcoin, điều này có thể tạo ra không chắc chắn về tương lai của Bitcoin.

6. Các bản nâng cấp của Bitcoin

Các bản nâng cấp của Bitcoin là các phiên bản phần mềm mới được phát hành để cải tiến và nâng cấp tính năng, hiệu suất và bảo mật của mạng lưới Bitcoin. Những bản nâng cấp này được triển khai thông qua quá trình thỏa thuận giữa các người dùng và các nhà phát triển trong cộng đồng Bitcoin.

Dưới đây là một số ví dụ về các bản nâng cấp quan trọng của Bitcoin:

• Bitcoin Core 0.1.0 (Satoshi Nakamoto, 2009): Đây là phiên bản phần mềm đầu tiên của Bitcoin, được tạo ra bởi người sáng tạo ra Bitcoin - Satoshi Nakamoto. Phiên bản này đánh dấu sự khởi đầu của mạng lưới Bitcoin và tích hợp chức năng tạo và quản lý giao dịch, cũng như tính toán khó khăn trong việc khai thác (mining).
• Segregated Witness (SegWit) (2017): SegWit là một bản nâng cấp quan trọng giúp giảm kích thước giao dịch và tăng tải hiệu suất mạng lưới Bitcoin. Nó đã giải quyết một số vấn đề về scalability của Bitcoin và giúp giảm phí giao dịch cũng như thời gian xác nhận giao dịch.
• Bitcoin Core 0.16.0 (2018): Bản nâng cấp này bao gồm tích hợp Native SegWit (bech32), giúp tối ưu hóa thêm cho việc sử dụng SegWit và giảm kích thước giao dịch. Nó cũng đã hỗ trợ tích hợp với phần mềm ví phổ biến như Electrum và tự động tạo ví SegWit mặc định cho người dùng mới.
• Bitcoin Core 0.18.0 (2019): Bản nâng cấp này đã cải thiện tích hợp cho mạng lưới Tor (một hệ thống địa chỉ IP ẩn danh), giúp tăng cường sự riêng tư và bảo mật cho người dùng. Nó cũng bổ sung các cải tiến khác như mức phí tự động và cải thiện giao diện người dùng.
• Taproot (2021): Đây là một trong những bản nâng cấp quan trọng nhất trong lịch sử Bitcoin. Taproot giúp cải thiện tính riêng tư và tăng cường tính năng hợp đồng thông minh của Bitcoin. Nó giúp giảm kích thước giao dịch và làm cho các giao dịch sử dụng các hợp đồng thông minh trở nên nhỏ gọn hơn, tăng tính hiệu quả và giảm phí giao dịch.

Các bản nâng cấp của Bitcoin là một phần quan trọng trong việc phát triển và nâng cao tính năng của mạng lưới, đồng thời giữ cho hệ thống hoạt động ổn định và an toàn hơn. Tuy cần sự thỏa thuận trong cộng đồng Bitcoin để triển khai các bản nâng cấp này, nhưng sự phát triển liên tục giúp Bitcoin tiếp tục trở thành một trong những loại tiền kỹ thuật số quan trọng và đáng tin cậy nhất trên thế giới.

7. Một số Layer 2 nổi bật của Bitcoin

Layer 2 của Bitcoin là tầng phát triển xây dựng trên Layer 1 và thừa hưởng các đặc tính của Layer 1 nhằm mở rộng khả năng hoạt động của mạng. Nếu không có Layer 2, việc mở rộng mạng Bitcoin sẽ gặp khó khăn.

Mạng blockchain Bitcoin hiện tại chỉ có khả năng xử lý khoảng 7 giao dịch mỗi giây, đây là một hạn chế về tốc độ giao dịch của mạng. Từ đó, các giải pháp Layer 2 của Bitcoin xuất hiện để xử lý vấn đề này.

Dưới đây là một số Layer 2 nổi bật của Bitcoin.

7.1. Lightning Network

Để giải quyết vấn đề về khả năng mở rộng, đã xuất hiện Lightning Network, đây là một Layer 2 của mạng Bitcoin sử dụng giải pháp gọi là payment channels (kênh thanh toán).

Mỗi channel trong Lightning Network có thể xử lý trung bình từ 250-500 giao dịch mỗi giây và không giới hạn số lượng channel tham gia vào mạng. Với số lượng channel hiện tại, lý thuyết cho thấy Lightning Network của Bitcoin có thể xử lý từ 20-40 triệu giao dịch mỗi giây.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các con số trên chỉ tồn tại trên lý thuyết, và hiện tại vẫn còn thách thức trong việc phổ biến việc sử dụng BTC để thanh toán trên quy mô lớn. Nếu BTC không được chấp nhận và mạng lưới Bitcoin muốn phát triển theo hướng khác, Lightning Network có thể mất giá trị vì giải pháp payment channels chủ yếu dùng cho thanh toán. Nếu Lightning Network không còn giá trị, mạng lưới Bitcoin sẽ quay trở lại vấn đề mở rộng ban đầu.

Có thể nói, Lightning Network là một lựa chọn duy nhất mà Bitcoin đã chọn đi. Nếu thành công, nó sẽ giúp BTC trở thành đồng tiền được chấp nhận rộng rãi; nếu thất bại, nó có thể khiến BTC bị các đối thủ sau này bỏ xa, đặc biệt là các blockchain hỗ trợ smart contract đang phát triển nhanh chóng hiện nay.

7.2. Liquid Network

Liquid Network là một dạng Layer 2 của Bitcoin được phát triển bởi công ty Blockstream. Nó được thiết kế nhằm cung cấp các giải pháp cho việc giao dịch và tương tác với Bitcoin một cách nhanh chóng, bảo mật và hiệu quả hơn so với việc giao dịch trực tiếp trên blockchain Bitcoin (Layer 1).

Dựa trên công nghệ sidechain (chuỗi phụ), Liquid Network cho phép các giao dịch Bitcoin trên mạng này diễn ra song song với mạng chính Bitcoin, với khả năng xử lý nhanh và phí giao dịch thấp hơn. Liquid Network được xem như một mạng lưới "độc lập" song song với mạng chính Bitcoin, nhưng vẫn đảm bảo tính an toàn và bảo mật cho các tài sản được giao dịch trong mạng này.

Liquid Network có một token mang tên "L-BTC" được peg 1:1 với BTC. Hiện tại, có khoảng ~3.556 L-BTC đang lưu hành.

Mặc dù Liquid Network mang lại nhiều lợi ích và cải tiến cho mạng Bitcoin, nhưng nó vẫn tồn tại một số hạn chế cần được lưu ý:

• Tính phụ thuộc vào bên thứ ba: Liquid Network được điều hành bởi công ty Blockstream và các bên tham gia khác. Do đó, mạng này có một mức độ phụ thuộc vào các bên thứ ba trong việc xử lý giao dịch và duy trì hoạt động của mạng. Điều này làm tăng nguy cơ mất tính phi tập trung và đối mặt với các rủi ro liên quan đến sự tin cậy vào bên thứ ba.
• Phí giao dịch: Mặc dù Liquid Network cung cấp phí giao dịch thấp hơn so với mạng chính Bitcoin, nhưng vẫn có thể tồn tại các chi phí liên quan đến việc sử dụng mạng này. Điều này có thể làm giảm tính hấp dẫn của Liquid Network.
• Hạn chế về khả năng mở rộng: Mặc dù Liquid Network có thể xử lý một lượng giao dịch lớn hơn so với mạng chính Bitcoin, nhưng nó vẫn tồn tại các hạn chế về khả năng mở rộng. Khi số lượng giao dịch trên mạng tăng lên, có thể xảy ra tình trạng tắc nghẽn và giảm hiệu suất của Liquid Network.

7.3. Rootstock

Thực chất Rootstock (RSK) không phải là một Layer 2 của Bitcoin mà là một sidechain (chuỗi phụ) của Bitcoin. Nó được phát triển với mục tiêu cung cấp các tính năng của Ethereum, chẳng hạn như hợp đồng thông minh (smart contracts), trên nền tảng của Bitcoin.

Để hiểu đơn giản, hãy tưởng tượng Bitcoin là một ngôi nhà chính, còn RSK là một căn phòng riêng bên trong ngôi nhà đó. Các tài sản và dữ liệu có thể di chuyển giữa Bitcoin và RSK theo cơ chế hai chiều thông qua một cổng (gateway) đặc biệt.

RSK sử dụng một biến thể độc đáo của đồng thuận Nakamoto của Bitcoin, được gọi là "DECOR+". Điều này cho phép RSK được khai thác đồng thời với Bitcoin, và trong quá khứ, khoảng 40-50% công cụ khai thác Bitcoin đã tham gia khai thác RSK.

Nhưng vẫn cần lưu ý rằng RSK không hoàn toàn phụ thuộc vào Bitcoin mà có thể hoạt động độc lập.

Smart Bitcoin ("RBTC") là đồng tiền gốc của RSK và được sử dụng để thanh toán phí giao dịch. RBTC có tỷ lệ cố định 1:1 với BTC (tức là RBTC cũng có tổng cung tối đa 21 triệu).

Rootstock mang đến những lợi ích sau:

• Hợp đồng thông minh (Smart Contracts): Rootstock cho phép các nhà phát triển xây dựng và triển khai các hợp đồng thông minh tương tự như Ethereum. Điều này mở ra nhiều ứng dụng và trường hợp sử dụng mới trên nền tảng Bitcoin.
• Tăng tốc độ giao dịch và giảm phí: Nhờ sử dụng sidechain, RSK có thể xử lý các giao dịch nhanh hơn và với phí thấp hơn so với mạng Bitcoin chính.
• Tích hợp sâu với hệ sinh thái Bitcoin: Rootstock được phát triển với mục tiêu tích hợp chặt chẽ với Bitcoin. Người dùng có thể chuyển đổi giữa Bitcoin và RSK một cách dễ dàng thông qua cổng giao tiếp.
• Tăng tính bảo mật: RSK kế thừa tính bảo mật mạnh mẽ từ Bitcoin, giúp đảm bảo an toàn cho các hoạt động và giao dịch trên nền tảng này.

Tuy nhiên, cũng có một số hạn chế:

• Phụ thuộc vào sidechain: Dù RSK hoạt động độc lập, nhưng vẫn phụ thuộc vào sự tin cậy của sidechain và các bên tham gia trong quá trình xử lý giao dịch.
• Cần đảm bảo tính tương thích: Đối với các ứng dụng đã được triển khai trên Ethereum, cần thay đổi một số điểm để chúng có thể chạy trên RSK.

7.4. Statechains

Statechains là một phương pháp Layer 2 cho Bitcoin, nhưng nó khác với các giải pháp truyền thống như Lightning Network và Rootstock. Statechains được thiết kế để giải quyết vấn đề về tính phi tập trung và khả năng mở rộng trong mạng Bitcoin. Để hiểu đơn giản, Statechains là công cụ giúp chia sẻ quyền sở hữu của Bitcoin một cách linh hoạt và an toàn giữa các người dùng mà không cần ghi lại các giao dịch trên blockchain Bitcoin.

Ví dụ trong trường hợp bạn mượn tiền của bạn bè. Khi bạn muốn mượn tiền từ người bạn, bạn không cần ghi lại giao dịch mượn trên sổ sách công khai mà chỉ đơn giản là nhận tiền và sau đó sẽ trả lại số tiền tương ứng khi cần. Lúc này, bạn và bạn bè đang thay đổi quyền sở hữu của số tiền đó mà không cần phải thực hiện nhiều giao dịch trên sổ sách công khai.

Tương tự, Statechains cho phép người dùng chuyển tiền Bitcoin giữa nhau mà không cần ghi lại các giao dịch trên blockchain. Thay vì thực hiện nhiều giao dịch trên blockchain như truyền thống, các người dùng chỉ cần thay đổi quyền sở hữu của số tiền Bitcoin thông qua các ký tự chữ ký kỹ thuật số. Các giao dịch không được ghi lại trên blockchain, cho đến khi một người dùng muốn đưa số tiền của mình trở lại vào mạng chính Bitcoin. Khi đó, họ có thể thực hiện một giao dịch trên blockchain để đưa số tiền vào ví Bitcoin của họ.

Như vậy, Statechains giúp giảm tải cho blockchain Bitcoin bằng cách di chuyển giao dịch Bitcoin ra khỏi blockchain chính và thực hiện chúng ngoài mạng. Điều này giúp cải thiện tốc độ xử lý và giảm phí giao dịch trên blockchain. Ngoài ra, tính phi tập trung của Statechains cho phép người dùng thực hiện các giao dịch trực tiếp với nhau mà không cần trung gian, tăng tính riêng tư và an toàn cho người dùng.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Statechains vẫn đang trong giai đoạn phát triển và có thể cần thời gian và kiểm tra thực tế để đảm bảo tính bảo mật và ổn định của nó.

8. Ordinals và Bitcoin NFT

8.1. Tổng quan về Ordinals và Bitcoin NFT

Tháng 2 năm 2023, mạng lưới Bitcoin đã mint một block có kích thước 4MB, cao gấp 4 lần so với giới hạn thông thường là 1MB. Nguyên nhân của sự kiện này là có một giao dịch đặc biệt được "điều khắc" hình ảnh lên, và giao dịch này gần như đã chiếm trọn không gian của block có số thứ tự <774628>.

Block này đã trở thành cột mốc lịch sử cho Bitcoin NFT (Non-Fungible Token), mở đường cho phong trào Bitcoin NFT hay "Ordinals Inscription".

Như đã phân tích ở trên, blockchain của Bitcoin không thể xây dựng smart contract vì thế không thể hỗ trợ các bộ tiêu chuẩn dành riêng cho việc phát triển NFT như các blockchain thông thường khác. Từ khi ra đời đến nay, ứng dụng duy nhất Bitcoin thực hiện tốt đó là việc lưu trữ giá trị.

Tuy nhiên, các nhà phát triển mong muốn hơn thế và Casey Rodarmor - một kỹ sư phần mềm đã tạo ra giao thức Ordinals, cho phép người dùng mint NFT trên mạng lưới Bitcoin.

Đọc thêm: Ordinals là gì? Tổng quan về Bitcoin NFT

8.2. Cơ chế tạo Bitcoin NFT

Để tạo ra Bitcoin NFT trên mạng lưới Bitcoin, cơ chế như sau:

1. Tạo UTXO (Unspent Transaction Output): Sau mỗi giao dịch trên mạng lưới Bitcoin, một UTXO (Unspent Transaction Output) được tạo ra. UTXO chứa thông tin về số dư của bạn và được lưu trữ trên blockchain.
2. Sử dụng giao thức Ordinals: Giao thức Ordinals cho phép đính kèm thông tin NFT (Inscription) vào các UTXO, còn được gọi là "khắc NFT" vào Bitcoin. Thông tin NFT đã được mã hóa thành một chuỗi trước đó và được thêm vào UTXO của bạn. Có thể hiểu đơn giản, Ordinals là việc khắc NFT lên chứng nhận số dư của bạn.
3. Đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin là Satoshi: Đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin là Satoshi, tương ứng với 1 BTC = 100.000.000 sats (Satoshi). Bằng cách sử dụng Ordinals, bạn có thể theo dõi từng sats đơn lẻ và khắc thông tin NFT lên mỗi sats.
4. Inscription: là nội dung được khắc lên sats để tạo ra Bitcoin NFT. Bạn cũng có thể hiểu Inscription là NFT trên mạng lưới Bitcoin. Các Bitcoin NFT này được lưu trữ trên mạng lưới Bitcoin và có thể chuyển đổi qua lại thông qua giao thức Ordinals.

Với cơ chế này, bạn có thể tạo ra Bitcoin NFT và gắn thông tin độc đáo lên từng đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin (Satoshi). Vì vậy, mỗi Bitcoin có thể tạo ra nhiều Bitcoin NFT, và các NFT này được lưu trữ trên mạng lưới Bitcoin và có thể giao dịch qua lại thông qua giao thức Ordinals. Sự ra đời của Bitcoin NFT trên mạng lưới Bitcoin được tiếp thêm động lực từ các bản nâng cấp như SegWit và Taproot, mở ra một cánh cửa mới cho sự sáng tạo và phát triển trong lĩnh vực nghệ thuật số.

8.3. Ảnh hưởng của Bitcoin NFT

• Chỉ trong vòng 1 tháng kể từ khi block 4MB được mint thì số lượng Inscription được tạo ra trên mạng lưới Bitcoin tăng đột biến kéo theo khối lượng giao dịch trên mạng lưới tăng mạnh.

• Mạng lưới Bitcoin trở nên bận rộn hơn và các thợ đào có cơ hội kiếm được nhiều phần thưởng hơn từ phí giao dịch tăng nhanh.

8.4. Các bộ sưu tập Bitcoin NFT nổi bật

Bitcoin NFT là khởi đầu cho một nền kinh tế xoay quanh những tấm ảnh trên mạng lưới Bitcoin. Các dịch vụ tạo Inscription, Marketplace, Wallet, Swap đã xuất hiện. Hệ sinh thái Bitcoin NFT cũng nhận được sự quan tâm của cộng đồng nhà đầu tư.

Dưới đây là thông tin một số bộ sưu tập Bitcoin NFT nổi bật:

• Taproot Wizards: NFT đầu tiên của bộ sưu tập đã tạo nên block 4MB lịch sử. Đây là bộ sưu tập gồm 2121 NFT hình phù thuỷ được hỗ trợ bởi Udi Wertheimer.
• Ordinal Punks: Bộ sưu tập đại diện với 100 NFT được mint tại 650 Inscription đầu tiên.
• Bitcoin Punks: Bộ sưu tập có 10.000 NFT đầu tiên triển khai trên Bitcoin thông qua Ordinals.
• Twelvefold: Bộ sưu tập gồm 300 NFT phát hành bởi Yuga Labs trên mạng lưới Bitcoin.

9. Các chuẩn token mới trên Bitcoin

9.1. Chuẩn token BRC-20

Giao thức Ordinals và Bitcoin NFT đã mang đến làn gió mới và sự đột phá trong thị trường tiền điện tử. BRC-20 là bước tiến tiếp sau đó của Bitcoin NFT, tuy nhiên không giống như các tiêu chuẩn token tương tác với hợp đồng thông minh trên các mạng lưới Ethereum, BRC-20 được thiết kế đơn giản hơn, chỉ nhằm lưu trữ các dữ liệu trên mạng lưới Bitcoin.

9.1.1. BRC-20 là gì?

BRC-20 là một tiêu chuẩn token thử nghiệm được xây dựng bằng Ordinals and Inscriptions và được lưu trữ trên blockchain của Bitcoin. Nói cách khác, chuẩn token BRC-20 cho phép các nhà phát triển có thể tạo và gửi token thông qua giao thức Ordinals.

BRC-20 token được tạo ra bởi một người dùng Twitter có username là @domodata vào ngày 8/3/2023.

gm. I'm glad that some people like the experiment. Some additional notes.
1. These will be worthless. Please do not waste money mass minting.
2. Due to how some inscription tools are set up, the 'balance' may be minted to the intermediary address used in https://t.co/mja39YGIow…

— domo (@domodata) March 9, 2023

Đọc thêm: BRC-20 là gì? Điểm đến mới dành cho meme token

9.1.2. Ảnh hưởng của BRC-20 đến Bitcoin blockchain

Khối lượng giao dịch của token BRC-20 đạt đỉnh vào ngày 1 tháng 5 với 366.000 giao dịch, với tổng số giao dịch trên mạng là 2,36M.

Cùng với sự gia tăng của khối lượng giao dịch BRC-20, phí giao dịch đã tăng do hoạt động của các token mới. Kể từ khi thành lập vào cuối tháng 4, mạng lưới BRC-20 đã tạo thêm 109,7 BTC phí giao dịch cho các miners.

9.2. Chuẩn token ORC-20

ORC-20 là một tiêu chuẩn mở được thiết kế để cải thiện tiêu chuẩn BRC-20 trên mạng Bitcoin. Mục tiêu của ORC-20 là duy trì khả năng tương thích ngược với BRC-20 trong khi cải thiện tính thích ứng, tính mở rộng và bảo mật.

Những giới hạn hiện tại của tiêu chuẩn BRC-20, chẳng hạn như double-spending và không gian đặt tên hạn chế, đã dẫn đến nhu cầu cải tiến. ORC-20 được đề xuất giới thiệu một số cải tiến, như UTXO và không gian đặt tên linh hoạt, để giải quyết những hạn chế này.

Đọc thêm: ORC-20 là gì? Những cải tiến mới so với BRC-20

10. Bitcoin được sử dụng như thế nào?

Ở Hoa Kỳ, mọi người thường sử dụng Bitcoin như một khoản đầu tư thay thế, giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư ngoài cổ phiếu và trái phiếu.

Bạn cũng có thể sử dụng Bitcoin để mua hàng, nhưng chỉ có một số nhà cung cấp chấp nhận tiền điện tử ban đầu.

Các công ty lớn chấp nhận Bitcoin bao gồm Microsoft, PayPal và Whole Foods, v.v. Bạn cũng có thể thấy rằng một số nhà bán lẻ nhỏ tại địa phương hoặc một số trang web nhất định chấp nhận Bitcoin, nhưng bạn sẽ phải thực hiện một số thao tác đào.

Bạn cũng có thể sử dụng dịch vụ cho phép bạn kết nối thẻ ghi nợ với tài khoản tiền điện tử của mình, nghĩa là bạn có thể sử dụng Bitcoin giống như cách bạn sử dụng thẻ tín dụng. Điều này thường liên quan đến việc một nhà cung cấp tài chính ngay lập tức chuyển đổi Bitcoin của bạn thành đô la.

Ở các quốc gia khác—đặc biệt là những quốc gia có tiền tệ kém ổn định hơn—đôi khi người ta sử dụng tiền điện tử thay vì tiền tệ của chính họ.

Bitcoin tạo cơ hội cho mọi người lưu trữ giá trị mà không cần dựa vào một loại tiền tệ nào được chính phủ hỗ trợ. Nó cung cấp cho mọi người một lựa chọn để phòng ngừa cho trường hợp xấu nhất. Bạn đã thấy rõ điều này ở các quốc gia như Venezuela, Argentina và Zimbabwe (những quốc gia nợ nần chồng chất), Bitcoin đang có sức hút rất lớn.

11. Làm thế nào để mua Bitcoin?

Hầu hết mọi người mua Bitcoin thông qua trao các sàn giao dịch điện tử. Các sàn này cho phép bạn mua, bán và giữ tiền điện tử. Thiết lập tài khoản tương tự như mở tài khoản môi giới—bạn sẽ cần xác minh danh tính của mình và cung cấp một số nguồn tiền, chẳng hạn như tài khoản ngân hàng hoặc thẻ ghi nợ.

Các sàn giao dịch chính bao gồm Coinbase, Kraken, Binance, OKX hay Huobi. Bạn cũng có thể mua Bitcoin thông qua một số nhà mô giới theo hình thức OTC tuy nhiên cần lưu ý về các rủi ro liên quan đến rửa tiền, lừa đảo,...

Bất kể bạn mua Bitcoin ở đâu, bạn sẽ cần một ví Bitcoin để lưu trữ. Đó có thể là “ví nóng” hoặc “ví lạnh”.

Một số lưu ý quan trọng về việc mua Bitcoin: Mặc dù Bitcoin đắt, nhưng bạn có thể mua Bitcoin lẻ từ một số nhà cung cấp.

Bạn cũng cần chú ý đến các khoản phí, thường là một tỷ lệ phần trăm nhỏ trong số tiền giao dịch tiền điện tử của bạn nhưng có thể tăng lên khi mua hàng bằng lượng đô la nhỏ.

Cuối cùng, giao dịch mua Bitcoin không diễn ra ngay lập tức như nhiều giao dịch mua cổ phần khác. Bởi vì những người khai thác phải xác minh các giao dịch Bitcoin, nên có thể mất 10 đến 20 phút để có thể nhìn thấy lượng Bitcoin đã mua trong tài khoản của bạn.

12. Cách đầu tư Bitcoin

Giống như cổ phiếu, bạn có thể mua và nắm giữ Bitcoin như một khoản đầu tư. Thậm chí bây giờ bạn có thể làm như vậy trong các tài khoản hưu trí đặc biệt được gọi là Bitcoin IRA.

Bất kể bạn chọn giữ Bitcoin của mình ở đâu, triết lý của mỗi người về cách đầu tư vào nó sẽ khác nhau: Một số mua và nắm giữ lâu dài, một số mua và nhắm mục tiêu bán sau khi giá tăng và những người khác đặt cược vào việc giá của nó sẽ giảm.

Giá của Bitcoin theo thời gian đã trải qua những biến động giá lớn, thấp nhất là 5.165 đô la và cao nhất là 28.990 đô la chỉ riêng trong năm 2020.

“Tôi nghĩ ở một số nơi, mọi người có thể sử dụng Bitcoin để thanh toán mọi thứ, nhưng sự thật là đó là một tài sản có vẻ như sẽ tăng giá trị tương đối nhanh trong một thời gian,” Marquez nói. “Vậy tại sao bạn lại bán một thứ sẽ có giá trị cao hơn rất nhiều vào năm tới so với hiện tại? Phần lớn những người nắm giữ nó là các nhà đầu tư dài hạn.”

Người tiêu dùng cũng có thể đầu tư vào quỹ tương hỗ Bitcoin bằng cách mua cổ phiếu của Grayscale Bitcoin Trust (GBTC).

Tuy nhiên, yêu cầu đầu tư tối thiểu là 50.000 USD. Điều này có nghĩa là phần lớn người Mỹ không thể mua nó. Tuy nhiên, ở Canada, đầu tư Bitcoin đa dạng đang trở nên dễ tiếp cận hơn. Vào tháng 2 năm 2021,

Mục đích Bitcoin ETF (BTCC) bắt đầu giao dịch với tư cách là Bitcoin ETF đầu tiên trên thế giới và Ủy ban Chứng khoán Ontario cũng đã phê duyệt Evolve Bitcoin ETF (EBIT).

Các nhà đầu tư Mỹ đang tìm kiếm Bitcoin hoặc khả năng tương tự Bitcoin có thể xem xét các quỹ ETF blockchain đầu tư vào công nghệ tiền điện tử.

Một lưu ý quan trọng: Mặc dù các quỹ đầu tư tiền điện tử có thể bổ sung tính đa dạng hóa cho việc nắm giữ tiền điện tử và giảm nhẹ rủi ro, nhưng chúng vẫn mang nhiều rủi ro hơn đáng kể và tính phí cao hơn nhiều so với các quỹ chỉ số dựa trên diện rộng có lịch sử mang lại lợi nhuận ổn định.

Các nhà đầu tư đang tìm cách tăng trưởng tài sản một cách ổn định có thể lựa chọn các quỹ tương hỗ và quỹ giao dịch trao đổi (ETF) dựa trên chỉ số.

13. Các câu hỏi thường gặp (FAQs)

Q1. Nên lưu trữ Bitcoin ở đâu?

Bitcoin có thể được lưu trữ tại ví Bitcoin hoặc tại ví sàn giao dịch. Nếu bạn mua Bitcoin trên sàn thì số Bitcoin đó sẽ được lưu tại sàn giao dịch. Nếu bạn muốn toàn quyền kiểm soát số Bitcoin của mình thì bạn có thể lựa chọn lưu tại ví Bitcoin (ví dụ như ví Ledger, Trezor, Electrum hay Exodus). Tuy nhiên, khi lưu trữ Bitcoin tại ví cá nhân, bạn cần đảm bảo về bảo mật ví của mình.

Q2. Bitcoin có phải lừa đảo không?

Không, Bitcoin không phải là một cú lừa. Tuy nhiên, như bất kỳ công nghệ mới nào, nó cũng có thể bị lợi dụng cho mục đích lừa đảo. Bitcoin đã trải qua nhiều biến động về giá cả và đã chứng kiến nhiều vụ việc liên quan đến lừa đảo, như các sàn giao dịch bị hack hoặc các dự án ICO lừa đảo. Điều quan trọng là người dùng cần tìm hiểu kỹ trước khi đầu tư và nên sử dụng các nền tảng uy tín.

Q3. BTC Dominance là gì?

Bitcoin Dominance (hay BTC. D, BTC Dom), là chỉ số thống trị của Bitcoin trong thị trường tiền điện tử. BTC Dominance là tỷ lệ giữa vốn hóa thị trường của Bitcoin trên tổng vốn hóa thị trường của toàn bộ thị trường crypto.

BTC Dom = Marketcap BTC / Marketcap Toàn thị trường

Q4. Khác biệt của Bitcoin và Tiền tệ truyền thống là gì?

• Phi tập trung so với tập trung: Bitcoin không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ hay ngân hàng trung ương nào, trong khi tiền tệ truyền thống (như USD, EUR) được quản lý bởi các cơ quan tài chính quốc gia.

• Ẩn danh so với danh tính: Các giao dịch Bitcoin không yêu cầu thông tin cá nhân, trong khi các giao dịch với tiền tệ truyền thống thường cần xác minh danh tính.

• Số lượng giới hạn so với không giới hạn: Số lượng Bitcoin có giới hạn, chỉ có 21 triệu BTC sẽ được tạo ra. Ngược lại, các ngân hàng trung ương có thể in tiền tệ truyền thống theo nhu cầu, dẫn đến lạm phát.

• Công nghệ blockchain so với hệ thống ngân hàng truyền thống: Bitcoin hoạt động dựa trên công nghệ blockchain, một cuốn sổ cái phân tán và minh bạch. Hệ thống ngân hàng truyền thống dựa vào các cơ sở dữ liệu tập trung.

Q5. Bitcoin có bị đánh thuế không?

Câu trả lời là có. Việc đánh thuế Bitcoin tùy thuộc vào từng quốc gia và quy định pháp luật của họ. Dưới đây là một số cách thức phổ biến:

• Thuế thu nhập: Nếu bạn kiếm được Bitcoin qua việc khai thác (mining) hoặc nhận Bitcoin như một khoản thu nhập, bạn có thể phải trả thuế thu nhập.

• Thuế lợi tức: Nếu bạn mua Bitcoin và sau đó bán với giá cao hơn, lợi nhuận bạn kiếm được có thể bị đánh thuế như lợi tức vốn.

• Thuế giá trị gia tăng (VAT): Một số quốc gia có thể áp dụng VAT cho các giao dịch Bitcoin. Tuy nhiên, ở nhiều quốc gia, Bitcoin được xem như một loại tiền tệ hoặc tài sản đầu tư, không chịu VAT.

14. Kết luận

Bitcoin ra đời với một sứ mệnh mang tới một mô hình tài chính mới phi tập trung, dân chủ và tự do hơn, củng cố niềm tin cho mọi người sau những cuộc khủng hoảng gây ra bởi mô hình tài chính truyền thống.

Qua nhiều năm phát triển, Bitcoin không chỉ đại diện cho đồng tiền kỹ thuật số đầu tiên mà còn mở ra cánh cửa để phát triển nhiều mô hình tiền điện tử mới. Với ý nghĩa quan trọng như vậy, Bitcoin đã tạo ra một “nền văn hóa” trong thị trường crypto và hứa hẹn sẽ còn tiếp tục phát triển hơn nữa trong tương lai.

Đối với bất kỳ ai khi tham gia vào thị trường tiền điện tử, Bitcoin và công nghệ của nó sẽ là yếu tố tiên quyết để bạn tìm hiểu và đặt nền móng cho kiến thức của mình trong thị trường.

Hy vọng qua bài viết này bạn đã nắm được Bitcoin là gì! Hãy theo dõi Theblock101 để không bỏ lỡ những kiến thức quan trọng và các thông tin cập nhật mới nhất về Bitcoin nhé.

Đọc thêm:

• Bitcoin Halving là gì?Tất Tần Tật Về Bitcoin Halving 2024 Trong 5 Phút
• Làm thế nào lưu trữ Bitcoin trên Metamask?
• Bitcoin ETF là gì? Quỹ Bitcoin ETF phổ biến nhất năm 2022