Stacks (STX) là gì? Nền tảng blockchain PoX trên Bitcoin

1. Ý tưởng

1.1. Stacks là gì?

Stacks là một blockchain với cơ chế đồng thuận PoX (Proof of Transfer). Với Stacks, các developers có thể tạo smart contract và xây dựng các dApps trên Bitcoin.

Stacks ra mắt mainnet vào đầu năm 2021 và là dự án tiên phong trong một số phát triển mới:

Giải quyết các giao dịch trên Bitcoin L1
Ngôn ngữ lập trình Clarity cho smart contract, cho phép hoán đổi nguyên tử (atomic swaps) tài sản với BTC. Clarity cho phép các hợp đồng thông minh được sử dụng một cách an toàn trong Bitcoin layer, nhằm ngăn chặn nhiều khai thác và lỗi của hợp đồng thông minh.

Stacks sẽ hỗ trợ đưa các ứng dụng phi tập trung (dApps) lên blockchain của Bitcoin bằng cách sử dụng mô hình Stacks Blockchain.

1.2. Proof of Transfer là gì?

Proof of Transfer (PoX) là một phần mở rộng của cơ chế Proof of Burn (POB). PoX sử dụng tiền điện tử PoW của một blockchain đã thiết lập để bảo mật một blockchain mới. Tuy nhiên, không giống như PoB, thay vì đốt (burn) tiền điện tử, những người khai thác sẽ chuyển tiền điện tử đã cam kết cho một số người tham gia khác trong mạng lưới.

2. Sản phẩm

Tính đến thời điểm viết bài, đã có tổng cộng 87 dự án được xây dựng trên hệ sinh thái của Stacks và dưới đây là những ứng dụng nổi bật trong hệ sinh thái:

*Các sản phẩm trên hệ sinh thái của Stacks*

2.1. Defi

Alex: là một launchpad phi tập trung cho các dự án trên Stacks. Ngoài ra, Alex còn cung cấp DEX, nền tảng lending và borrowing, yield farming … cho người dùng.

Hiện tại, TVL của Stacks là $28,79M, trong đó TVL của Alex chiếm tới 92,78%.

Arcane: Ứng dụng theo dõi porfolio trên Stacks. Với Arcane, người dùng có thể theo dõi NFT portfolio và các ví stack DeFi.
Arkadiko: là một giao thức thanh khoản phi tập trung, nơi người dùng có thể thế chấp token STX của họ và vay một loại stablecoin có tên là USDA.

2.2. NFT

90STX: 90 STX raffle là một game người dùng có thể giành được NFT với hình thức xổ số thông thường và sử dụng NFT từ các bộ sưu tập Stacks phổ biến làm giải thưởng.
StacksBridge: cầu nối NFT cross-chain, cho phép các chủ sở hữu chuyển NFT từ Ethểum sang Bitcoin thông qua Stacks.
Gamma: là một NFT marketplace nơi người dùng có thể mua bán Bitcoin NFT được cung cấp bởi Stacks.

2.3. DAO

StackerDAOs: là nền tảng để khởi chạy và quản lý Bitcoin DAO trên Stacks.
MultiSafe: là một nền tảng bảo mật để lưu trữ, quản lý Bitcoin, Stacks, NFT,…

2.4. Các mảng khác

DLC.link: cho phép người dùng sử dụng native Bitcoin trong các dApps trên bất kỳ chain nào mà không cần bridging hay wrapping.
btc.us: là tên miền web3 được bảo mật bằng blockchain Bitcoin và đăng ký bởi Stacks.
Console: là một nền tảng trò chuyện nhóm phi tập trung của Trust Machines.

3. Đội ngũ phát triển

Hệ sinh thái Stacks bao gồm các nhà phát triển, nhà nghiên cứu và doanh nhân đã từng là một phần của hệ sinh thái Bitcoin trong nhiều năm.

Một số người đóng góp ban đầu cho hệ sinh thái Stacks là:

Muneeb Ali: Đồng sáng lập dự án Stacks. Muneeb hiện là Giám đốc điều hành của Trust Machines, công ty xây dựng các ứng dụng Bitcoin và đóng góp cho cơ sở hạ tầng Bitcoin L1 và L2.
Ryan Shea: Đồng sáng lập dự án Stacks. Ryan hiện là người đóng góp cá nhân và đóng vai trò là cố vấn cho Bitcoin Frontier Fund.
Jude Nelson: Core Blockchain Engineer của Stacks. Ông là một trong nhiều kỹ sư chịu trách nhiệm thiết kế và triển khai các thành phần chính của giao thức Stacks, như ngôn ngữ hợp đồng thông minh Clarity, cơ chế đồng thuận PoX và khai thác vi khối.
Brittany Laughlin: Giám đốc điều hành của Stacks Foundation. Cô quản lý các hoạt động như: grants, quan hệ đối tác và các sáng kiến cộng đồng.
Ken Liao: Giám đốc điều hành kiêm nhà sáng lập ví Xverse, đồng thời là kỹ sư ban đầu và người đóng góp cho Stacks.

4. Nhà đầu tư, đối tác

4.1. Nhà đầu tư

Stacks đã kêu gọi được tổng cộng $76,4M từ các nhà đầu tư:

Union Square Ventures, Blockchain Capital, Digital Currency Group, Naval Ravikant, SV Angel, IOSG Ventures, Winklevoss Capital, Fundamental Labs, Fenbushi Capital, …

4.2. Đối tác

5. Tokenomics

Thông tin cơ bản về token

Ticker: STX
Blockchain: Stacks
Token Type: Utility
Total Supply: 1,818,000,000
Max Supply: 1,818,000,000
Circulating Supply: 1,373,093,092

Phân bổ token

Token sale: (2018): 30%
Kho bạc ngắn hạn: 22%
Những nhà sáng lập: 13.6%
Token Sales (2019): 9%
Kho bạc dài hạn: 8.3%
Nhà đầu tư equity: 8.2%
Nhân viên: 5.6%
Khai thác trên ứng dụng: 3%

Lịch trình phân bổ token

Tính năng token

STX được dùng để:

Trả phí giao dịch cho các dApps trong hệ sinh thái của Stacks
Thực thi Clarity smart contract
Stake để nhận BTC và STX làm phần thưởng cho các miner dưới dạng block reward
Đăng ký tài sản kỹ thuật số

6. Lộ trình phát triển

Q1/ 2023: Nâng cấp Stacks 2.1 Phát triển nền tảng Hiro
Q2/2023: Subnets
Q4/2023: Stacks: Nakamoto release sBTC: Unlocking Bitcoin Write

7. Kết luận

Trong thời đại của các Layer 1 như Ethereum, Solana, Near,…, thay vì tạo ra một Layer 1 khác cạnh tranh trực tiếp với Bitcoin, Stacks đã chọn phát triển và mở rộng Bitcoin, tận dụng vốn, bảo mật và hiệu ứng mạng lưới của Bitcoin. Điều này giúp Stacks trở thành một dự án có tính sáng tạo và độc đáo, đồng thời giúp Bitcoin trở nên hữu ích hơn là một tài sản thụ động. Stacks là một lựa chọn đầu tư dài hạn lý tưởng cho các nhà đầu tư có niềm tin vào tiềm năng tăng trưởng của Bitcoin trong tương lai.