Tiếng Việt
English
1. Tổng quan về Solana
Solana là nền tảng công nghệ blockchain Layer 1 cho phép xây dựng các ứng dụng phi tập trung (DApps) với thông lượng cao, độ trễ thấp và chi phí giao dịch cực rẻ. Số lượng giao dịch trên giây của Solana thời gian thực có thể lên đến 50000 TPS, cao hơn gần 7000 lần so với BTC và 3000 lần so với Ethereum hiện tại.
Qua hơn 5 năm phát triển, hệ sinh thái Solana ngày càng hoàn thiện và phát triển, đặc biệt sau sự sụp đổ của sàn FTX.
Theo thống kê từ DeFillama, TVL (Total Value Locked) trên hệ Solana đã tăng trưởng gần 100% kể từ đầu năm 2023 tới nay và đứng thứ 4, bất chấp tình hình thị trường chung còn đang ảm đạm. Phần trăm tăng trưởng TVL trong hệ sinh thái Solana chủ yếu đến từ các nền tảng DeFi và Liquid Staking
2. Các dự án nổi bật của Solana
2.1. DEX
Mỗi hệ sinh thái được đánh giá phát triển tốt hay không phụ thuộc khá nhiều vào yếu tố DeFi. Trong đó sàn DEX là cửa ngõ đầu tiền đón nhận dòng tiền đổ về hệ sinh thái. Hai dự án DEX nổi bật nhất trên Solana là Raydium và Orca.
2.1.1. Raydium
Raydium là sàn giao dịch phi tập trung (Dex) được xây dựng trên nền tảng Solana. Nó cung cấp cho người dùng khả năng giao dịch và cung cấp thanh khoản trên mạng lưới Solana. Raydium sử dụng một hệ thống thanh khoản tự động để giữ cho các cặp giao dịch luôn có sẵn thanh khoản và giảm thiểu sự cần thiết của các bên thứ ba.
Những điểm nổi bật của Raydium
- Tốc độ giao dịch nhanh, phí giao dịch rẻ: Raydium tận dụng hiệu quả của Solana để đạt được các giao dịch nhanh và chi phí rẻ hơn so với các blockchain khác trên thị trường
- Đa dạng sản phẩm: Không chỉ dừng lại là sản phẩm dex AMM, Raydim còn cung cấp người dùng các sản phẩm khác như staking, farming, và nền tảng IDO.
- Giao diện thân thiện: Về trải nghiệm người dùng, Raydium cung cấp giao diện người đẹp, sản phẩm dễ dùng và độ trễ thấp.
- Dự án được audit: Dự án đã được kiểm tra khả năng bảo mật do hai công ty Kudelski security và Madshield.
Tại thời điểm viết bài, Raydium có TVL đứng thứ 9 với TVL là $127.05m
2.1.2. Orca
Orca là một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) phát triển trên blockchain Solana. Một trong những đặc điểm nổi bật của Orca là việc sử dụng mô hình ttạo lập thị trường tự động thanh khoản tập trung (Concentrated Liquidity Automated Market Maker). Đây là một mô hình mới, cho phép người dùng cung cấp thanh khoản tập trung vào một phạm vi giá cụ thể, giúp tối ưu hóa việc cung cấp thanh khoản và giảm tỷ lệ trượt giá trong giao dịch.
Orca được phát triển dưới sự điều hành của Founder & CEO của Solana. Dự án đã nhận được 18M tại vòng Series dẫn đầu bởi Polychain, Placeholder và Three Arrows Capital. Ngoài ra còn có các nhà đầu tư khác như Coinbase Ventrues, Solana Ventrues, JumpCapital, Sino… Và dự án cũng đã được audit bởi công ty Kudelski.
Tại thời điểm viết bài, Orca có TVL đứng thứ 7 với TVL là $178.33m
2.2. Lending&Borrowing
Hai dự án nổi bật nhất trong ngách Lending&Borrowing trên Solana là Marginfi và Solend.
2.2.1. Marginfi
Marginfi là một nền tảng lending & borrowing trên blockchain Solana. Dự án Marginfi sử dụng các nguồn cung cấp giá Oracle như Pyth và Switchboard để đảm bảo tính chính xác và an toàn trong việc định giá tài sản và nợ, cung cấp dịch vụ vay và cho vay trong một môi trường an toàn, minh bạch.
MarginFi đã kêu gọi thành công $3M trong vòng Seed với từ cac quỹ Multicoin Capital, Pantera Capital, Solana ventrues và Sino global capital.
Điểm nổi bật của Marginfi
- Đa dạng tài sản: Marginfi hỗ trợ hơn 20 loại tài sản, giúp người dùng có nhiều lựa chọn trong việc vay và cho vay. Margin hỗ trợ vay và cho vay các loại tài sản liquid staking của token SOL, giúp người dùng SOL nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.
- Dịch vụ Orcale: Orcale trong defi đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong lending chỉ cần số liệu sai dẫn đến tài sản người dùng bị thanh lý. Marginfi đã sử dụng đồng thời hai dịch vụ orcale của Pyth và Switchboard.
- Điểm point và chương trình giới thiệu người dùng: Marginfi có chương trình giới thiệu và hệ thống điểm Point nhằm tìm kiếm thêm người dùng và giữ chân người dùng lại trên nền tảng. Dự án chưa ra token, nhiều khả năng dự án sẽ dựa vào điểm point để airdrop cho người dùng đã đóng góp dự án trong tương lai.
- Tích hợp các dịch vụ khác: Nền tảng này đã tích hợp các sản phẩm swap, bridge từ các dự án khác giúp cho việc trải nghiệm người dùng được liền mạch.
- Sản phẩm được audit: Dự án đã được audit bởi Ottersec.
Dự án đứng thứ 3 về TVL trong hệ sinh thái Solana theo thống kê từ DefilLama với tổng TVL là $357.43m.
2.2.2. Solend
Solend hiện là nền tảng lending & borrowing lớn thứ 2 trên Solana với tổng giá trị khóa (Total Value Locked) tại thời điểm viết bài là $170.7 triệu đô la. Trước đây, Solend đã đạt đỉnh TVL gần 1 tỷ đô la trong thời kỳ Solana Summer năm 2021. Sau biến cố sụp đổ của FTX, TVL của dự án đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng, hiện tại TVL dự án đã có dấu hiệu hồi phục.
Sản phẩm chính của Solend là lending & borrowing ngoài ra Solend còn có Solend DAO và chương trình giới thiệu.
Solend đã kêu gọi 6.5 triệu đô từ các quỹ Coinbase Venture, Dragonfly Capital, Polychain Capital, Alameda Research, Solana Venture,.. tại vòng Seed Round và một số Angel Investor
Ngoài ra, tại vòng IDO trên chính nền tảng của mình, Solend cũng đã kêu gọi được tổng cộng 26 triệu đô.
Những điểm nổi bật của Solend
- Đa dạng tài sản: Solend hỗ trợ hơn 80 loại tài sản, giúp người dùng có nhiều lựa chọn trong việc vay và cho vay.
- Tính năng Margin độc đáo: Tính năng giúp người dùng gia tăng hiệu quả vốn với đòn bẩy.
- Chương trình khuyến khích người dùng: Solend có chương trình giới thiệu và hệ thống điểm Poin nhằm tìm kiếm thêm người dùng và giữ chân người dùng lại trên nền tảng.
- Sản phẩm được audit: Dự án đã được đánh giá bảo mật bởi công ty Kudelski.
- Dịch vụ Orcale: Orcale trong defi đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong lending chỉ cần số liệu sai dẫn đến tài sản người dùng bị thanh lý. Solend đã sử dụng dịch vụ của hai bên, Pyth là nhà cung cấp orcale chính và Switchboard làm dịch vụ dự phòng. Trong trường hợp Pyth bị lỗi, Swithcboard sẽ lập tức cung cấp thông tin cho Solend.
2.3. Liquid staking
2.3.1. Marinade Finance
Marinade Finance là dự án làm về mảng staking hàng đầu trên Solana, giúp người dùng có thể stake SOL để kiếm thêm lợi nhuận. Dự án hiện đang dẫn đầu về lượng Total Value Locked (TVL) trên toàn bộ mạng Sol.
Marinade được phát triển bởi số tiền mà dự án nhận được từ Grants của hệ Solana tại Hackathon 2021, cụ thể là từ Solana Foundation và Serum. Ngoài ra, dự án không kêu gọi vốn và nhận được bất kỳ khoản fund nào và cũng không tiến hành ICO.
2.3.2. Jito
Jito là một dự án tập trung vào việc phát triển giải pháp Liquid Staking trên mạng lưới blockchain Solana. Liquid Staking cho phép người dùng gửi token của họ vào một giao thức và nhận lại một phiên bản tương đương, được gọi là staked token (token đã gửi cọc), để tham gia vào việc đặt cọc (staking) và nhận lợi tức từ việc tham gia vào quá trình bảo mật của mạng lưới blockchain.
Khi người dùng tham gia vào Pool stake của Jito, họ có thể đặt cọc các token SOL của mình và nhận lại JitoSOL, một liquid staking token. JitoSOL cung cấp thanh khoản cho người dùng, có nghĩa là người dùng có thể sử dụng JitoSOL để tham gia vào các giao dịch và ứng dụng khác trên mạng Solana.
Jito đã kêu gọi được 12 triệu USD sau 2 vòng gọi vốn tới từ các quỹ đầu tư như Delphi Digital, Multicoin Capital, Robot Ventures, Alameda Research hay Framework Ventures.
Vào ngày 28/11/2023, dự án đã công bố thông tin tokenomic của mình trong đó có 10% tổng cung sẽ airdrop cho 9000 người dùng.
2.4. Derivatives
2.4.1. Zeta Markets
Zeta Markets là một sàn giao dịch phái sinh (derivatives) phi tập trung được xây dựng trên blockchain Solana. Nền tảng này cho phép người dùng thực hiện các lệnh phái sinh long short giống như trên các sàn CEX hiện nay.
Để đảm bảo thông tin giá tài sản là chính xác nhất, Zeta Markets sử dụng dữ liệu từ hai giải pháp orcale là Pyth và Chainlink riêng biệt trên chuỗi.
Vào ngày 12/9/2021 dự án đã gọi được $8,5M từ vòng seed bởi các quỹ đầu tư JumpCapital, Race Capital, Wintermute, Solana, Sino…
Điểm chú ý là dự án chưa ra mắt token và đang có chương trình xếp hạng người dùng thông qua các hoạt động trên nền tảng. Dự án sẽ airdrop cho người dùng dựa trên bảng xếp hạng này.
2.4.2. Drift Protocol
Drift Protocol là ứng dụng DeFi hoạt động trên Solana. Drift v2 là phiên bản mới nhất của dự án cung cấp các sản phẩm DEX AMM, giao dịch phái sinh (perpetual), vay và cho vay (lend&borrow) và kiếm lợi nhuận (earn yield).
Điểm nổi bật của Drift Protocol
- Sản phẩm đa dạng: Không đơn thuần là sàn giao dịch phái sinh phi tập trung, nền tảng này còn cung cấp các sản phẩm defi khác như giao dịch spot, dex amm, cung cấp thanh khoản, vay và cho vay. Đem lại nhiều lựa chọn và thuận tiện cho người dùng.
- Dự án được audit: Các dự án defi luôn tiềm ẩn những rủi ro bị tấn công bởi các hacker, audit là một trong những bước đánh giá an toàn của dự án. Drift Protocol đã được audit bởi Trail of Bits. bạn có thể kiểm tra báo cáo audit tại đây.
- Dịch vụ Orcale: PYTH là nhà cung cấp chính dịch vụ Orcale cho Drift protocol, đây là nền tảng orcale mới nổi trong thời gian gần đây, hơn 70 dự án defi đang sử dụng dịch của PYTH.
Drift Protocol đã thành công gọi được $3.8M trong vòng seedround từ các quỹ đầu tư Multicoin Capital, JumpCapital, LederPrime, Robot Ventrues, Alameda Research, QCP Capital, Not3Lau Capital và Rok Capital.
2.4.3. Solblaze
Solblaze là một nền tảng Liquid Staking trên Solana. Hiện tại, TVL của Solblaze đang xếp top 7 trong các dự án thuộc Solana với TVL là $165.97M.
Solblaze đã được Audit bởi 7 bên với một số cái tên nổi bật như OtterSec, Quantstamp,... Mình thấy hiếm có dự án nào được audit bởi nhiều bên như vậy. Đây là một điểm cộng khi dự án chưa công bố nhà đầu tư và thành viên team.
Dự án hiện đang có chương trình tính point, người dùng sẽ được airdrop dựa theo điểm point này.
2.5. Aggregator
2.5.1. Jupiter
Jupiter là giao thức tổng hợp thanh khoản trên blockchain Solana. Jupiter cho phép người dùng có thể thực hiện các giao dịch hoán đổi token với mức chi phí và trượt giá hợp lý nhất.
Nói một cách ngắn gọn, cơ chế hoạt động của Jupiter khá tương tự với các DEX (sàn giao dịch phi tập trung) hiện tại, đều cho phép người dùng hoán đổi các token qua lại với nhau. Nhưng điểm khác biệt là ở chỗ, Jupiter tổng hợp thanh khoản từ nhiều nền tảng DEX khác nhau trên mạng lưới Solana và đưa ra nền tảng có thanh khoản, độ trượt giá và chi phí phù hợp nhất với người dùng.
Điểm đáng chú ý là dự án giành 40% tổng cung token để phát triển và airdrop cho cộng đồng.
2.5.2. Prism
Prism giao thức tổng hợp thanh khoản trên (DEX Aggregator) blockchain Solana, trước kia dự án tên là Symmetry Swap.
Prism đã được Alameda Reserach đầu tư nhưng không công bố số tiền, ngoài ra vào tháng 12/2021 dự án đã gọi được $725000 từ vòng IDO trên nền tảng StarLaunch.
Mặc dù ra mắt sớm hơn Jupiter, tuy nhiên Prism đang đánh mất dần thị phần vào tay đốí thủ, một điểm cộng của dự án là chăm chỉ cải tiến sản phẩm của mình trong lúc thị trường downtrend
2.6. Launchpad
Solanium là một nền tảng launchpad phi tập trung, ban đầu được xây dựng trên blockchain Solana. Nền tảng giúp triển khai kêu gọi vốn cho các dự án triển khai trên Solana, đồng thời tích hợp DEX và ví mạng Solana.
Hiện giờ, Solanium đã trở thành launchpad đa chuỗi, hướng đến hỗ trợ gọi vốn trên đa nền tảng ngoài Solana.
2.7. Wallet
Có rất nhiều ví hỗ trợ mạng lưới Solnana như Phantom, Backpack, Solflare, C98… nhưng trong đó nổi bật nhất là ví Phantom.
Ví Phantom hỗ trợ tối ưu trải nghiệm người dùng trên nền tảng Solana và có thể được tích hợp vào trình duyệt web dưới dạng tiện ích mở rộng (dạng extension). Người dùng có thể sử dụng Phantom để kiểm soát và quản lý tài sản của họ trên mạng Solana và tham gia vào các ứng dụng DeFi hoặc NFT trên blockchain này.
Phantom Wallet đã có 3 vòng gọi vốn từ các quỹ đầu tư a16zcrypto, paradigm, solana ventures, jump,…. Vòng Series B gọi được $109M, vòng Series A gọi được 9M và vòng seed chưa công bố số tiền gọi được.
2.8. Bridge
Mayan là một giao thức đấu giá trao đổi giữa các chuỗi khối (cross-chain swap auction protocol) với mục tiêu cung cấp tỷ lệ trao đổi tốt nhất có thể trên Solana cho bất kỳ giao dịch nào bằng cơ chế đấu giá (auction mechanism).
Hiểu đơn giản thì giao thức đấu giá trao đổi giữa các chuỗi khối là một giao thức được thiết kế để thực hiện trao đổi token giữa các chuỗi khối khác nhau thông qua quá trình đấu giá. Giao thức này cho phép người dùng tham gia vào các đấu giá và cạnh tranh với nhau để tìm kiếm tỷ lệ trao đổi tốt nhất.
Để truyền thông tin giữa các chuỗi khối, Mayan Swap Bridge sử dụng giao thức truyền tin của Wormhole (Wormhole message passing protocol).
Dự án đã được audit bởi công ty OtterSec, đây cũng là đơn vị đã audit cho Aptos, Sui, Layerzero và nhiều dự án lớn khác.
2.9. Oracles
Pyth Network là giải pháp oracle cung cấp dữ liệu có độ trung thực cao và độ trễ thấp được xây dựng trên Solana. Pyth Network đang cung cấp dữ liệu cho hơn 120 dự án với tổng giá trị tài sản đảm bảo (TVS) khoảng 2.06 tỷ USD.
Pyth Network đã kêu gọi 3 vòng gọi vốn từ Tagus Capital, CTC Venture Capital và GBV Capital với số tiền không được công bố.
Trong quý 4 2024, dự án đã airdrop cho những người dùng sử dụng các trên các nền tảng mà có tích hợp oracles của Pyth Network.
2.10. Meme coin
Bonk là meme coin nổi bật nhất trên Solana khi chứng kiến sự tăng trưởng điên rồ x100 lần trong một tháng và dự án cũng đã được list sàn giao dịch Binance.
2.11. NFT
2.11.1. Tensor
Tensor là một nền tảng giao dịch NFT trên Solana - một blockchain có khả năng mở rộng cao. Với Tensor, các trader chuyên nghiệp NFT có thể tìm thấy một sàn giao dịch hiệu quả để thực hiện các giao dịch NFT của mình. Nền tảng này hỗ trợ một loạt các tính năng như trao đổi, đấu giá, lưu trữ, chuyển đổi và quản lý NFT.
Tensor đã hoàn thành vòng gọi vốn Seed Round trị giá 3 triệu đô la Mỹ. Vòng gọi vốn này được dẫn đầu bởi Placeholder và có sự tham gia của Alliance, Solana Ventures, Big Brain Holdings, Monke Ventures và các cá nhân khác trong cộng đồng Solana, bao gồm cả các nhà sáng lập của Solana.
2.11.2. Magic Eden
Magic Eden (ME) là một dự án NFT marketplace đa chuỗi bắt đầu từ Solana. Tên của dự án NFTFi Magic Eden mang ý nghĩa của những khả năng không giới hạn. Chỉ sau 1 tháng ra mắt, dự án đã chiếm được 15% thị phần của tổng khối lượng giao dịch NFT trên Solana. Hiện tại, ME chiếm 90% khối lượng giao dịch NFT trên thị trường thứ cấp của Solana.
Magic Eden đã kêu gọi được $187M với định giá $1.6 tỉ đô la Mỹ. Các nhà đầu tư bao gồm Alameda Research, Paradigm, Sequoia, Lightspeed, Greylock, Electric Capital, vv
3. Kết luận
Sau cú sụp đổ của FTX nhiều người nghĩ Solana sẽ trở thành deadchain, trái ngược với suy nghĩ đó hệ sinh thái Solana đã vùng lên mạnh mẽ trở thành blockchain top 4 TVL với các dự án rất đa dạng và thân thiện với người dùng. Các mảnh ghép của Solana gần như đã hoàn thiện, trong mùa tới Solana sẽ là đối thủ đáng gờm với các blockchain layer 1 khác.
Đọc thêm:
